Czy Polska Chemia stawia na zrównoważony rozwój?

Polska Chemia
4 września 2024

W obliczu utraty konkurencyjności na globalnym rynku, branża chemiczna stoi przed wyzwaniem związanym z regulacjami środowiskowymi dotyczącymi zrównoważonego rozwoju. Jakie działania są podejmowane, aby zrealizować jego cele i czy Polska Chemia jest zrównoważona? Odpowiedzi na te pytania podczas webinaru „Zrównoważony rozwój w praktyce. Jak to robi Polska Chemia?”, zorganizowanego przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego oraz BASF Polska udzielili Marcin Przygudzki (Polska Izba Przemysłu Chemicznego), Agnieszka Łyczak-Szymczyk (BASF Polska) oraz gość Sylwester Jachna (Synthos).

Strategia zrównoważonego rozwoju zakłada zaspokajanie potrzeb organizacji przy jednoczesnym zachowaniu równowagi ekologicznej, dobrostanu pracowników i społeczności. Cele ekonomiczne firmy należy realizować zgodnie z poszanowaniem społeczności, a także środowiska naturalnego. Zrównoważony rozwój wyznacza kierunek transformacji gospodarki. Często termin ten używany jest zamienne z terminem ESG, który odnosi się jednak do kategorii czynników uwzględnianych przy ocenie i monitorowaniu działalności firm w trzech obszarach: środowiskowym, społecznym i zarządzania. Głównym celem ESG jest bowiem dostarczenie wymiernych wskaźników, które pozwalają na ocenę odpowiedzialności biznesu.

Dążenie do neutralności klimatycznej jest integralnym elementem strategii zrównoważonego rozwoju, wspierającym globalne wysiłki na rzecz ochrony klimatu i realizacji międzynarodowych zobowiązań środowiskowych. Przemysł chemiczny znajduje się w centrum tych przemian i odegra kluczową rolę w kształtowaniu lepszej przyszłości dla Europy. Jest jednym z najistotniejszych sektorów gospodarki, bez którego zielona transformacja nie jest możliwa.

Sytuacja europejskiej branży chemicznej

Europejski Zielony Ład nakreślił cel dla Unii Europejskiej, by do 2050 r. stworzyć zrównoważoną, neutralną dla klimatu gospodarkę o obiegu zamkniętym. Kiedy Polska przystąpiła do UE w 2004 r., jej branża chemiczna była już silnym sektorem, korzystającym z otwartych rynków i nowoczesnych technologii. Wówczas Polska Chemia generowała sprzedaż na poziomie 78 miliardów PLN, inwestycje wyniosły 2,4 miliarda PLN, a zatrudnienie wynosiło około 224 tysięcy osób.

Obecnie sytuacja uległa zmianie – dominacja Chin i innych regionów spowodowała spadek udziału Europy w globalnym rynku chemikaliów. Dwadzieścia lat temu kraje UE (EU27) miały sprzedaż chemikaliów na poziomie 363 miliardów euro, podczas gdy w Chinach wynosiła ona 122 miliardy euro. Dynamiczny rozwój Chin pozwolił im na znaczące zwiększenie swojej pozycji rynkowej, a obecna sprzedaż chemikaliów w tym kraju osiągnęła 2,39 biliona euro, niemal sześciokrotnie przewyższając wartość z 2004 r. W tym samym czasie sprzedaż chemikaliów w UE27 wzrosła do 760 miliardów euro, ale nie wystarczyło to, by utrzymać dotychczasowy udział w rynku, który spadł z 27% do 14%. Dziś polska i europejska branża chemiczna boryka się z rosnącymi kosztami energii i surowców oraz surowymi regulacjami środowiskowymi, które wpłynęły na jej konkurencyjność.

Świadomy konieczności dostosowania się do regulacji oraz rosnących oczekiwań konsumentów, sektor chemiczny nieustannie się rozwija, inwestując zarówno w nowoczesne rozwiązania i technologie, które mają pomóc w realizacji celów zielonej transformacji. Równie istotna jest promocja zrównoważonego rozwoju, aby budować społeczną świadomość potrzeby zmian. Tylko poprzez edukację i szerzenie wiedzy na temat ekologicznych praktyk można skutecznie zachęcić do wspólnych działań na rzecz ochrony środowiska i tworzenia zrównoważonej przyszłości. Jednym z takich rozwiązań jest, zainicjowany przez BASF Polska Program „Razem dla Planety”.

„Razem dla Planety”

27 sierpnia 2024 r. odbył się webinar zorganizowany przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego oraz BASF Polska „Zrównoważony rozwój w praktyce. Jak to robi Polska Chemia?”. Spotkanie poprowadzili Marcin Przygudzki, Dyrektor Pionu Projektów i Komunikacji Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego oraz Agnieszka Łyczak-Szymczyk, Menedżerka ds. Zrównoważonego Rozwoju w BASF Polska, inicjatorka programu „Razem dla Planety”. Webinar poświęcony zostało tematyce zrównoważonego rozwoju w przemyśle chemicznym w praktyce. Eksperci omówili, jak wygląda podejście do zrównoważonego rozwoju wśród przedsiębiorstw branży chemicznej w Polsce oraz jakie ciekawe projekty udało się zrealizować w tym zakresie.

„Razem dla Planety” to inicjatywa BASF Polska, która wystartowała w 2023 r. Początkowo skierowana była tylko do Klientów firmy, którzy działają na rzecz klimatu, natomiast ze względu na Partnerstwo Strategiczne Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego przy II edycji, w tym roku do Programu mogą zgłaszać się także Członkowie Izby. Dzięki „Razem dla Planety” BASF Polska chce doceniać i promować działania, i dobre praktyki firm na rzecz ochrony klimatu, i zrównoważonej przyszłości.

Projekty zgłaszane do Programu podlegają ocenie Kapituły, w której skład w tym roku wchodzą m.in.: prof. dr hab. Joanna Kulczycka z AGH i prof. dr hab. Bolesław Rok z Akademii im. L. Koźmińskiego, Maria Andrzejewska z UNEP GRID, Małgorzata Greszta, partnerka zarządzająca CSR Consulting, Agnieszka Ozubko z AHK Polska, przedstawiciel laureata poprzedniej edycji Programu Grzegorz Semerjak z Orlen Południe oraz dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu PIPC, a także przedstawicielki BASF Polska – Katarzyna Byczkowska oraz Agnieszka Łyczak-Szymczyk. Firmy mogą zgłaszać swoje rozwiązania do 24 września br. w czterech kategoriach:

Lider Zrównoważonego rozwoju MŚP;
Mistrz obiegu zamkniętego;
Promotor net-zero;
Innowator roku.

Wszyscy którzy dołączą do uczestników programu wezmą udział w gali finałowej, która odbędzie się w listopadzie br. oraz dostaną pamiątkowe statuetki. Dodatkowo zwycięzcy poszczególnych kategorii otrzymają możliwość wypowiedzi w jednym z tytułów partnerujących Programowi.

Zrównoważony rozwój polskich przedsiębiorstw branży chemicznej – wyniki badania

Jednym z punktów agendy spotkania było omówienie niektórych wyników badania przeprowadzonego przez Kantar Polska dla BASF Polska. Doświadczenie poprzedniej edycji pokazało organizatorom, że należy zbadać, jak inne firmy produkcyjne w Polsce, w tym również z branży chemicznej, postrzegają zrównoważony rozwój. W badaniu wzięło udział 150 firm w Polsce. Ich rozkład przedstawia się następująco:

10 do 50 pracowników – 44%,
51 do 250 pracowników – 39%,
Powyżej 250 pracowników – 17%.

Odpowiedzi na zadane pytania udzielały osoby odpowiadające za obszar zrównoważonego rozwoju w firmie lub właściciele, dyrektorzy czy prezesi.

Okazuje się, że zrównoważony rozwój to temat, który wzbudza skrajne emocje wśród uczestników badania. Z jednej strony firmy podchodzą do niego bardzo pozytywnie, mówiąc, że to działania, które mają realne pozytywne skutki, również w kwestiach finansowych. Z drugiej strony, zakładają, że jest to jedynie puste hasło, a ze względu na trudną koniunkturę zrównoważony rozwój nie wpisuje się w ich działania. Zauważono także wpływ wielkości firmy na istotne przekonania co do biznesowego wymiaru zrównoważonego rozwoju.

Uwzględnianie kwestii związanych ze zrównoważonych rozwojem w swojej działalności biznesowej deklaruje aż 83% respondentów, należy jednak pamiętać, że są to wyniki deklaratywne. W pytaniu o strategię zrównoważonego rozwoju jedynie 30% firm potwierdziło, że jest w trakcie opracowywania jej lub takową posiada. Aż 40% wszystkich badanych nie ma i nie planuje wdrożenia takiej strategii.

W pytaniu dotyczącym korzyści z wdrażania zrównoważonego rozwoju respondenci wymieniali głównie:

ochronę środowiska, ekologię – 31% wskazań,
korzyści wizerunkowe/marketingowe – 22% wskazań.

Zgodnie z wynikami, okazuje się, że już co 5 firma nie dostrzega żadnych korzyści dla firmy w związku ze zrównoważonym rozwojem.

Uczestnicy Programu „Razem dla Planety” zyskają dostęp do pełnego opracowania badania.

Zrównoważony rozwój w praktyce

Gościem podczas webinaru był Sylwester Jachna, Health Safety Evironment & Quality Director, Sustainability Manager, Synthos S.A., który jako przedstawiciel laureata pierwszej edycji Programu opowiedział o strategii i projektach realizowanych w ramach zrównoważonego rozwoju w Grupie Synthos.

Strategia zrównoważonego rozwoju Synthos ma strategię nosi nazwę evergreen i została zaimplementowana już w 2021 r. Została wdrożona z myślą o zrównoważonym rozwoju firmy, a także w odpowiedzi na oczekiwania jej partnerów biznesowych.

Ekspert zaznaczył, że obecnie największym wyzwaniem związanym z zieloną transformacją wciąż pozostaje redukcja śladu węglowego. Aby temu zaradzić Synthos, uruchomił nową turbinę parowo-gazową, zasilaną gazem, dzięki czemu firma była w stanie znacząco zredukować ślad węglowy wytwarzanych produktów. Inny przykładem jest inwestowanie w farmy fotowoltaiczne, czy korzystanie z produktów i surowców, które mają policzony, niższy ślad węglowy.

Sylwester Jachna zwrócił też uwagę na cenę produktów zrównoważonych, która jest w wielu przypadkach wyższa. Firmy zwracają uwagę na opłacalność pewnych inwestycji, natomiast to regulacje nakładają na przedsiębiorstwa obowiązek produkowania zielonych produktów, co może powodować wzrost ich cen.

Podczas swoich wypowiedzi Jachna zaznaczył, że firmy muszą zacząć zwracać uwagę na liczenie śladu węglowego zarówno w swoich produktach, jak i aktywnie prowadzić dialog z partnerami biznesowymi, którzy mogą mieć realny wpływ na jego obniżenie.

W związku z nowymi dyrektywami dotyczącymi nowego standardu raportowania ESG, branża chemiczna stoi przed koniecznością raportowania ogromnej liczby wskaźników. W kontekście raportowania Ekspert przewiduje, że niedługo raport ESG będzie pewną formą audytu, a ułożenie procesu raportowania i rzetelne źródła danych to dla niego kluczowe kwestie w tym zakresie.

W kontekście wyników badania Kantar Polska dla BASF Polska, Sylwester Jachna podkreślił, że wysoki odsetek firm, które nie widzą korzyści z wdrażania zrównoważonego rozwoju może być spowodowany tym, że nie są one często świadome, że działania, które podejmują wpisują się w cele zielonej transformacji. Należy uświadamiać przedstawicieli biznesu, że działania takie jak: korzystanie z opakowań zwrotnych, sprzedaż produktów, które przestają być produkowane po niższych cenach zamiast niszczenia lub utylizacji mogą nieść za sobą wiele korzyści związanych m.in. z oszczędnością zarówno kosztów jak i surowców.