Konkurencyjność i innowacje w centrum dyskusji o przyszłości europejskiej chemii na XVII Europejskim Kongresie Gospodarczym

24 kwietnia 2025 r. podczas XVII Europejskiego Kongresu Gospodarczego organizowanego przez Grupę PTWP w Katowicach odbył się panel “Chemia”, w którym udział wziął dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego.

W dyskusji moderowanej przez Bartosza Krzemińskiego, starszego analityka ds. gospodarczych z Polityka Insight, oprócz Prezesa Zielińskiego udział wzięli również: Paweł Bielski, Wiceprezes Zarządu, Grupa Azoty SA, Wiesław Jan Hałucha, Prezes Zarządu, „ALVENTA” SA, Zbigniew Rogulski, Zastępca Dyrektora ds. Badawczych, Łukasiewicz – Instytut Chemii Przemysłowej, Agnieszka Skorupińska, Partnerka kierująca zespołem Zrównoważonego Rozwoju i Transformacji Energetycznej, Baker McKenzie, Piotr Szlagowski-Budacz, Dyrektor Strategii, QEMETICA, a także Konrad Tajduś, Prezes Zarządu, ANWIL SA.

Podczas panelu uczestnicy dyskutowali o aktualnej kondycji polskiego i europejskiego sektora chemicznego. Poruszono kwestie planów rozwojowych wybranych przedsiębiorstw, wstrzymanych inwestycji oraz czynników wpływających na konkurencyjność produkcji w Europie, takich jak koszty, dostęp do surowców i energii odnawialnej czy odpływ kadr. Podjęto również temat rosnącej presji regulacyjnej i oczekiwań konsumentów w kontekście zielonej transformacji branży. Ważnym aspektem była rola chemii w zapewnieniu bezpieczeństwa i stabilności innych sektorów gospodarki.

Prezes Zieliński zapytany o to, co powinno znaleźć się w zapowiedzianym przez Komisję Europejską Chemical Industry Package podkreślił, że nie będzie to dokument konsultacyjny, lecz propozycja dla rewizji istniejących polityk i dyrektyw unijnych. Pakiet powinien jednak uwzględniać realne uwarunkowania sektora, szczególnie w kontekście wyzwań, z jakimi zmaga się europejski przemysł chemiczny. Ekspert zwrócił uwagę, że po bardzo dobrym roku 2021 doszło do przesycenia rynku produktami chemicznymi, a późniejszy wzrost cen surowców i energii oraz otwarcie rynku na tańszy import doprowadziły do zmiany sytuacji rynkowej.

Zaznaczył również, że Europa przegrywa obecnie globalny wyścig technologiczny z innymi regionami świata, takimi jak Azja czy Stany Zjednoczone, które stwarzają bardziej sprzyjające warunki dla rozwoju innowacji przemysłowych. Aby wyrównać swoje szanse konkurencyjne, Unia Europejska musi podjąć zdecydowane działania wspierające rozwój nowoczesnych technologii. Europejski przemysł chemiczny — jak żaden inny sektor — ma silną motywację do inwestowania w innowacje i zieloną transformację, ale obecne otoczenie regulacyjne, kosztowe i administracyjne nie umożliwia mu tego. Bez stworzenia warunków sprzyjających rozwojowi i wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań, europejska chemia będzie tracić nie tylko konkurencyjność, lecz także możliwość realnego wpływu na przyszłość całej gospodarki opartej na jej produktach.

Podczas rozmowy zwrócono także uwagę na potrzebę uproszczenia i uporządkowania otoczenia regulacyjnego, z jakim mierzy się europejski przemysł chemiczny. Jak zaznaczył Prezes Zieliński, tylko w ramach samego rozporządzenia REACH znajduje się aż 56 aktów prawnych, a łączna liczba przepisów unijnych, które mają bezpośredni lub pośredni wpływ na funkcjonowanie branży chemicznej sięga ok. 450. Tak rozbudowane i często nakładające się na siebie regulacje powodują nie tylko dezorientację wśród przedsiębiorców, ale też realne bariery inwestycyjne.

Dr inż. Tomasz Zieliński podkreślił również rosnącą potrzebę, by unijna polityka przemysłowa – w tym dotycząca sektora chemicznego – była bardziej osadzona w realiach globalnej gospodarki. Zwrócił uwagę, że działania Komisji Europejskiej często sprawiają wrażenie oddzielonych od rzeczywistości rynkowej. W kontekście odpowiedzi na amerykańskie praktyki – polegające na nagłym nakładaniu i znoszeniu ceł na towary z różnych regionów świata – Unia Europejska powinna się skupić na elastycznym i spójnym podejściu do własnej polityki przemysłowej, która będzie w stanie zabezpieczyć interesy europejskich producentów.

Jednocześnie Ekspert PIPC zaznaczył, że Polska ma potencjał, by wywierać wpływ na decyzje zapadające w Brukseli. Pod względem zatrudnienia w przemyśle chemicznym Polska Chemia znajduje się w europejskiej czołówce. Zauważył także rosnące zrozumienie dla sytuacji sektora ze strony Parlamentu Europejskiego.

Prezes PIPC zaznaczył, że cała gospodarka opiera się na produktach przemysłu chemicznego – od rolnictwa, przez farmację, po motoryzację i nowoczesne technologie. Tymczasem branża ta nigdy wcześniej nie znalazła się w tak trudnej sytuacji jak obecnie. Po pandemii COVID-19 model rynkowy został gwałtownie przekształcony, następnie dodatkowo zdestabilizowany przez wojnę w Ukrainie, a w efekcie presji ze strony producentów z tańszych regionów świata – producenci europejscy zostali zepchnięci do roli biernych odbiorców nadwyżek rynkowych. W związku z tym przyszłość Polskiej Chemii zależy od zdecydowanych działań zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym.

XII Kongres Polska Chemia

Tematy poruszone podczas panelu „Chemia” będą miały swoją kontynuację w trakcie nadchodzącego XII Kongresu Polska Chemia, organizowanego przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego 29 i 30 maja br. w Krakowie.

Wydarzenie, będące najważniejszym forum dyskusji dla branży chemicznej, stanie się okazją do pogłębionej analizy najważniejszych wyzwań i szans stojących przed sektorem – w tym konieczności uproszczenia przepisów, poprawy warunków dla inwestycji w innowacje oraz zbudowania silniejszej pozycji konkurencyjnej Europy na tle dynamicznie rozwijających się rynków światowych.

Kongres będzie również przestrzenią do przedstawienia konkretnych oczekiwań wobec zapowiedzianego przez Komisję Europejską Chemical Industry Package, a także do wypracowania wspólnej skutecznej strategii dekarbonizacji branży.

Więcej o XII Kongresie Polska Chemia: https://kongrespolskachemia.pl/