25 października 2023 r. w ramach Programu ChemHR odbyło się spotkanie „Start kariery w branży chemicznej” dedykowane studentom i środowiskom uczelnianym. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele przedsiębiorstw przemysłowych: Amargo, BASF Polska, Grupy CIECH, Grupy ORLEN i Symbase. Prelegenci zaprezentowali możliwości współpracy z reprezentowanymi przez nich firmami, rodzaje praktyk i programów stażowych, wskazali najbardziej oczekiwane kwalifikacje i kompetencje do pracy w sektorze chemicznym oraz omówili dotychczasowe działania prowadzone z uczelniami. Organizatorem spotkania była Polska Izba Przemysłu Chemicznego. 

Przemysł chemiczny w Polsce stanowi trzeci co do wielkości sektor przemysłowy pod kątem zatrudnienia, tworząc ponad 343 tys. miejsc pracy. Duże zainteresowanie branżą było widoczne podczas spotkania, które zgromadziło reprezentantów z wielu uczelni wyższych z całego kraju. Ponadto w trakcie oraz po zakończeniu webinaru wpłynęło wiele zapytań od uczestników, które zostały zebrane, a opracowane odpowiedzi ekspertów z branży przedstawione są poniżej i dostarczają cennych informacji oraz perspektyw dla studentów, doktorantów i absolwentów różnych kierunków.

Kluczowe kompetencje w przemyśle chemicznym

W branży chemicznej, w której innowacyjność i dynamika zmian są na porządku dziennym, kluczowe kompetencje i predyspozycje pracowników obejmują szeroki zakres umiejętności technicznych oraz tzw. kompetencji miękkich. Firmy chemiczne zgodnie podkreślają znaczenie zarówno głębokiej wiedzy technicznej i chemicznej, jak i zdolności adaptacyjnych.

W dużych koncernach chemicznych, takich jak Grupa CIECH, zwraca się w ostatnim czasie uwagę na znaczenie analizy i syntezy danych, a także umiejętności wyciągania wniosków oraz wielowymiarowej pracy z danymi. Ponadto coraz bardziej istotne w miarę postępującej digitalizacji procesów stają się kompetencje cyfrowe. Dodatkowo umiejętność komunikacji, zdolność do słuchania potrzeb i przekonywania do konkretnych rozwiązań są kluczowe w środowiskach szczególnie tam, gdzie chemicy często współpracują z różnymi interesariuszami, niekiedy rozproszonymi po kraju, a nawet – Europie. Te kompetencje docenia także BASF Polska, którego centrala znajduje się w Niemczech, a poszczególne biura i fabryki rozsiane są po całym świecie. U tego pracodawcy kluczowe jest zatem doświadczenie w międzynarodowym środowisku lub chęć zaangażowania i edukowania się w obszarze takiej współpracy.

Umiejętności analityczne doceniają także pracodawcy z mniejszych przedsiębiorstw chemicznych. Symbase podkreśla, że zdolność analizy danych z wielu źródeł jest niezbędna do skutecznego oceniania sytuacji. Otwartość umysłu i umiejętność czytania „między wierszami” również odgrywają kluczową rolę w przewidywaniu i reagowaniu na zmieniające się warunki.

W przypadku firm doradczo-produkcyjnych i realizujących projekty badawczo-rozwojowe, takich jak Amargo, kluczowe są znajomość branży, umiejętność przyswajania nowych zagadnień technicznych, czytania dokumentacji technicznej i projektowej, a także biegłość w korzystaniu ze środowisk CAD/CAM oraz systemów SCADA. Jednocześnie dla firm o takim profilu, jako istotne dla sukcesu w sektorze chemicznym, wyróżniają się umiejętności: myślenia projektowego, realizacji zadań zorientowanych na cel, optymalizacji pracy instalacji oraz rzetelnej oceny sytuacji.

W branży chemicznej kompetencje analityczne niezbędne są również w obszarze oceny inwestycji, wliczając w to kalkulacje kosztów, efekty optymalizacji procesu, a także ocenę korzyści pod kątem śladu węglowego i raportowania ESG, co zauważają przedstawiciele Amargo. Polska Izba Przemysłu Chemicznego, obserwując współczesne trendy w przemyśle chemicznym, już od dłuższego wskazuje rolę zielonych kompetencji jako niezbędnych w procesie transformacji.

Przyszłość i rozwój branży chemicznej w Polsce 

Ze względu na to, że branża chemiczna odgrywa kluczową rolę w osiąganiu europejskich zielonych celów, to jej innowacyjne, proekologiczne rozwiązania, mają znaczący wpływ na inne gałęzie przemysłu oraz całą gospodarkę. Branża chemiczna od dawna angażuje się zatem w działalność badawczo-rozwojową, która wiąże się m.in. z usprawnianiem procesów produkcyjnych i doskonaleniem produktów. Wielu przedsiębiorców posiada dziś wewnętrzne działy R&D i dotyczy to zarówno dużych, jak i mniejszych firm. BASF, z globalną siecią działów R&D, koncentruje się na badaniach nad zrównoważoną żywnością, elektromobilnością, gospodarką o obiegu zamkniętym i redukcją CO2 w procesach chemicznych. Ich Centrum Formulacji Kosmetycznych w Warszawie jest przykładem lokalnego zaangażowania w rozwój i innowacje. Grupa CIECH poprzez odrębną spółkę CIECH R&D wspiera rozwój produktów, poprawę efektywności produkcyjnej i działalność rejestracyjną, podkreślając wagę naukowców w procesie innowacji. Swoje własne laboratoria posiadają również takie firmy jak Amargo i Symbase. Pierwsza z wymienionych posiada wewnętrzny dział R&D oraz własne laboratorium badawcze wyposażone w zaawansowane urządzenia. Pracują nad rozwojem technologii wytwarzania zbiorników chemoodpornych i na wodór, współpracując z uczelniami technicznymi i zewnętrznymi laboratoriami. Z kolei Symbase posiada laboratorium do badania wyrobów gotowych i receptur, a także centrum aplikacyjne do testowania produktów w symulowanych warunkach atmosferycznych, co pokazuje ich zaangażowanie w dostosowywanie produktów do różnorodnych wymagań rynkowych.

Czy do chemii tylko po chemii? Nie!

W ostatnim czasie dużą wartość dla przedsiębiorstw przemysłowych stanowią także osoby posiadające kompetencje cyfrowe, a digitalizacja i przemysł 4.0 znajdują się w strategiach wielu firm chemicznych, bez względu na ich wielkość.

BASF, globalny lider w branży, w swoich działaniach R&D wykorzystuje superkomputer Quriosity, otwierając nowe możliwości w modelowaniu chemicznym i innowacjach produktowych. Rozwój materiałów do druku 3D, elektromobilność, gospodarka obiegu zamkniętego oraz redukcja emisji CO2 w procesach chemicznych to przykłady obszarów, gdzie inżynierowie i specjaliści IT mogą znaleźć nowe ścieżki kariery. Współpraca globalnych zespołów, włączając programistów, inżynierów danych i konsultantów IT, jest kluczowa dla realizacji innowacyjnych projektów. Ponadto firma rozwija wspomniane technologie druku 3D poprzez spółkę BASF 3D Printing Solutions, oferując szeroki wybór materiałów i doradztwo. Globalny zespół rozwiązań cyfrowych BASF poszukuje specjalistów od innowacji i technologii, smart manufacturing, cyfrowych modeli biznesowych oraz inteligentnych funkcji. Z kolei w fabryce katalizatorów BASF w Środzie Śląskiej oferowane jest zatrudnienie na różnych stanowiskach inżynieryjnych, umożliwiając im pracę nad projektami takimi jak planowanie infrastruktury, utrzymanie ruchu, uruchamianie nowych linii produkcyjnych i projekty optymalizacyjne.

Amargo również podkreśla znaczenie digitalizacji i technologii informacyjnych, rozwijając zaawansowane projekty, takie jak systemy monitoringu zbiorników i technologie IoT. Znajomość technologii „czarnej skrzynki”, analiza danych przesyłanych do chmury oraz wykorzystanie sztucznej inteligencji do przewidywania uszkodzeń i tworzenia cyfrowych bliźniaków zbiorników, są przykładami, jak kompetencje cyfrowe stają się kluczowe w nowoczesnym przemyśle chemicznym. Firma zaprasza studentów i absolwentów na praktyki i staże, szczególnie z dziedzin inżynierii środowiska, ochrony środowiska, biogospodarki, inżynierii materiałowej, przetwórstwa tworzyw, mechaniki i budowy maszyn oraz inżynierii chemicznej i procesowej. Symbase także wskazuje na szybki rozwój cyfryzacji w obszarze produkcyjnym, podkreślając zapotrzebowanie na kompetencje informatyczne. Firma ta, zaangażowana w dystrybucję i produkcję, pokazuje, jak cyfryzacja wpływa na efektywność i innowacyjność procesów.

Przy tak dynamicznym rozwoju technologii, profesjonaliści z branży chemicznej, zarówno z wykształceniem informatycznym, jak i inżynieryjnym, znajdują nowe możliwości kariery. Od chemoinformatyki po inżynierię materiałową, branża chemiczna stawia na innowacje, które zmieniają tradycyjne podejście do produkcji, badania i rozwoju.

Masz doktorat? Wykorzystaj to w przemyśle. Ale… nie jest to konieczność!

W przemyśle chemicznym posiadanie doktoratu nie jest niezbędne, ale może okazać się cennym atutem, zależnie od specyfiki stanowiska. Rola doktoratu często wykracza poza tradycyjne ścieżki akademickie, otwierając drzwi do szerokiego spektrum możliwości zawodowych, jednak firmy chemiczne wykazują różnorodne podejście i otwartość do wykorzystania wykształcenia na różnym poziomie edukacji.

Grupa CIECH jest otwarta na zatrudnianie zarówno doktorantów, jak i osób z tytułem doktora, szczególnie w obszarach badań i rozwoju, Corporate Research oraz inżynierii procesowej. Tytuł doktora wskazuje na poziom eksperta, a także na inne ważne kompetencje, takie jak wytrwałość czy umiejętność zarządzania czasem. Jednocześnie firma zwraca uwagę na wyzwania związane z przenoszeniem się ze struktur akademickich do biznesu, gdzie znajomość realiów rynkowych i umiejętność dynamicznego działania stają się kluczowe. BASF Polska podkreśla, że posiadanie doktoratu nie jest niezbędne, ale ważne są inne aspekty, takie jak wykształcenie, zaangażowanie w różnorodne działania oraz doświadczenie międzynarodowe. W BASF, gdzie praca nad innowacjami jest na pierwszym planie, szeroki wachlarz umiejętności i doświadczeń jest cenniejszy niż sam tytuł naukowy. Jedną z możliwości, którą warto rozważyć po lub w trakcie doktoratu, jest zrealizowanie stażu pracy w firmie consultingowej lub doradztwie strategicznym, jeszcze przed zatrudnieniem w konkretnej firmie z branży chemicznej. Upraszczając – daje to możliwość „przyspieszonego kursu” zaznajomienia się ze specyfiką biznesu poprzez realizację różnorodnych projektów, a także zdecydowanie lepiej pozycjonuje na rynku kandydata starającego się o pracę w firmie chemicznej w stosunku do osób posiadających jedynie “background” naukowy. W krajach Europy Zachodniej jest to bardzo popularna ścieżka kariery doktorów chemii, którzy chcą pracować w biznesie. 

Podobnie jest w mniejszych w przedsiębiorstwach. Symbase posiada w swoim laboratorium osoby z tytułem doktora, co świadczy o ich otwartości na kandydatów z wysokim wykształceniem. Jednocześnie Amargo wskazuje, że choć posiadanie doktoratu nie jest wymagane, może być przydatne w zależności od rodzaju prowadzonych projektów badawczych. Współpraca z uczelniami technicznymi i innymi instytucjami naukowymi stanowi ważny element ich strategii, gdzie specyficzna, ukierunkowana wiedza doktorantów wykorzystywana jest w projektach z zakresu nowych technologii, takich jak opracowywanie zbiorników magazynowania wodoru czy analizy wytrzymałościowe.

Doktorat w przemyśle chemicznym otwiera wiele możliwości – od zaawansowanych prac badawczych po strategiczne role w rozwoju produktów i technologii. Ważne jest, aby kandydaci z doktoratem zrozumieli, że ich umiejętności i wiedza mogą być wykorzystane w szerokim zakresie aplikacji, od czysto naukowych po bardziej praktyczne aspekty biznesowe.

Praca zdalna w przemyśle – czy to możliwe?

W ostatnich latach praca zdalna stała się coraz bardziej popularna w wielu sektorach, toteż studentów i absolwentów poszukujących pracy w przemyśle chemicznym zastanawia – czy “home office” w branży chemicznej jest możliwe?

Większość przedsiębiorstw chemicznych wychodzi z założenia, że możliwość pracy zdalnej zależy od charakteru stanowiska i zakresu obowiązków. Amargo przyjmuje elastyczne podejście do pracy zdalnej, zauważając, że niektóre stanowiska mogą być realizowane w pełni zdalnie, podczas gdy inne mogą korzystać z modelu hybrydowego. BASF Polska, z biurem w Warszawie, oferuje swoim pracownikom możliwość pracy w trybie hybrydowym, gdzie pracownicy spędzają trzy dni w biurze i dwa dni pracują zdalnie. Taki model łączy zalety pracy w biurze z elastycznością pracy zdalnej, zapewniając równowagę między współpracą a samodzielną pracą. Podobne praktyki wdraża również Symbase, szczególnie w zespole handlowym, który pracuje zdalnie oraz odwiedza klientów.

Program ChemHR – współpraca przemysłu i nauki 

W obliczu szybko zmieniających się potrzeb rynku pracy branża chemiczna oferuje szerokie spektrum możliwości dla osób o różnych kwalifikacjach i zainteresowaniach. Przemysł chemiczny otwiera nowe ścieżki kariery, zapewniając miejsce dla innowacji i kreatywności. W tym kontekście, Program ChemHR Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu przyszłych kadr, umożliwiając dostosowanie wiedzy i umiejętności przyszłych absolwentów do potrzeb rynku pracy i zdobycie przez nich doświadczenia zawodowego jeszcze w trakcie studiów. Program ten wspiera przedsiębiorstwa w pozyskiwaniu najlepszych kandydatów na pracowników, łącząc świat akademicki z wymaganiami dynamicznie zmieniającego się rynku pracy. Niezależnie od tego, czy kandydatem jest świeżo upieczony absolwent, doświadczony specjalista IT czy ambitny naukowiec z tytułem doktora, przemysł chemiczny może być miejscem, gdzie umiejętności i pasje znajdują swoje zastosowanie.