Apel w sprawie Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta

Polska Chemia Rzecznictwo
15 lipca 2021

17 organizacji branżowych, w tym Polska Izba Przemysłu Chemicznego, wystosowało pismo w sprawie modelu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP).

W liście do Premiera Jarosława Gowina oraz Ministra Klimatu i Środowiska Michała Kurtyki wniesiono o możliwość otwartego i opartego na wiedzy dialogu, który dostosuje polskie prawo związane z gospodarką odpadami do regulacji unijnych. Apelujemy, aby rozwiązania, które posłużą rozwojowi recyklingu i pomogą wdrażać ideę Gospodarki o Obiegu Zamkniętym w Polsce, były wypracowane wspólnie z przedstawicielami przemysłu.

Komentarz Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego

W Ministerstwie Klimatu i Środowiska nadal trwają prace nad opracowaniem i wdrożeniem Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta – wciąż czekamy na ukazanie się projektu ustawy, który jednoznacznie pozwoli określić sposób funkcjonowania ROP w naszym kraju.

Rozszerzona odpowiedzialność producenta wprowadzona została na mocy artykułu 8 ramowej dyrektywy w sprawie odpadów (2008/98/WE) jako jeden ze sposobów wspierania projektowania i produkcji wyrobów, które w pełni uwzględniają i ułatwiają efektywne wykorzystywanie zasobów podczas całego ich cyklu życia, w tym ich naprawę, ponowne użycie, demontaż i recykling i nie wpływają przy tym niekorzystnie na swobodny obieg wyrobów na rynku wewnętrznym. Mimo że – jak sama nazwa wskazuje – głównym założeniem jest odpowiedzialność producenta, to nie sposób nie dojść do konkluzji, że – przynajmniej w aspekcie finansowym – może zostać ona przeniesiona w znacznej mierze na konsumenta. To on, kupując produkt, będzie musiał zapłacić za niego wyższą cenę, ze względu na realizację omawianej koncepcji.

Unia Europejska już w 2018 r. określiła zestaw narzędzi, które mają sprawić, że producenci będą uczestniczyć w kosztach selekcji i recyklingu lub utylizacji odpadów powstałych z ich wyrobów. Polska na implementację ROP miała dwa lata – termin ten jednak minął w lipcu 2020 r. Wciąż czekamy na ostateczną koncepcję ROP-u i szczegóły dotyczące nowego systemu niezwykle istotnego z punktu widzenia polskiej gospodarki.

„Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta jest nie tylko niezbędnym elementem prawidłowego funkcjonowania krajowego systemu gospodarki odpadami. To nie tylko narzędzie do osiągnięcia celów prośrodowiskowych wyznaczonych przez GOZ i Europejski Zielony Ład. Jesteśmy w procesie głębokich zmian, zwiększenia świadomości ekologicznej nas wszystkich, rosnącego poczucia odpowiedzialności za otoczenie. Dotyczy to nas jako przedsiębiorców ale również nas-obywateli. Przemysł chce i powinien brać czynny udział w działaniach na rzecz ochrony środowiska. Konsumenci również. ROP jest rozwiązaniem, które z założenia powinno być prośrodowiskowe i prokonsumenckie. Nie odżegnujemy się od naszej współodpowiedzialności za recykling i odpady powstające z naszych produktów, ale musimy pamiętać, że pomiędzy producentem a momentem gdy jego produkt staje się odpadem jest jeszcze kilku uczestników łańcucha życia danego produktu. Każdy z tych uczestników powinien mieć realną współodpowiedzialność za swoje działania bądź ich brak. Przemysłowi chemicznemu bardzo zależy na rozwiązaniach, które odpowiedzą na potrzeby każdej ze stron zainteresowanych tematem – począwszy od przedsiębiorców, przez konsumentów, administrację, organizacje pozarządowe.” – mówi dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego.

Mimo wielomiesięcznych prac Ministerstwa Klimatu i Środowiska, podczas ostatnich spotkań prekonsultacyjnych, nadal nie został przedstawiony projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi, który ma wdrożyć w Polsce mechanizm Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Nie przekazano także żadnych większych szczegółów dotyczących zawartych w nim treści.

Jak informuje Ministerstwo, projekt ma zostać wkrótce przekazany do konsultacji społecznych. Zaplanowany został także cykl spotkań konsultacyjnych, mających na celu wypracowanie jak najlepszych rozwiązań.

Kluczowe są jednak rozwiązania systemowe harmonizujące definicje, porządkujące rynek, nakładające na wprowadzających realną odpowiedzialność umożliwiającą rzeczywiste wpływanie na system. „Wszystkie te elementy mogą przełożyć się na osiągnięcie przez Polskę celów wyznaczonych przez KE o ile jednak wypracowane zostaną w dialogu z przemysłem. Szczególnie istotne będzie zapewnienie przedsiębiorcom odpowiedniego systemu zachęt, które umożliwią rozwój ekoprojektowania produktów oraz zwiększą możliwości wykorzystania materiałów przystosowanych do recyklingu lub pochodzących z odzysku ” – wskazuje dr inż. Anna Zalewska, Senior Ekspert w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego.

Polska Izba Przemysłu Chemicznego (PIPC), niejednokrotnie, podczas spotkań konsultacyjnych, podkreślała Ministerstwu akcentowane przez Członków Izby najważniejsze kwestie i postulaty w przedmiotowym temacie. Polski przemysł chemiczny od samego początku jest żywo zainteresowany przedmiotowym tematem, gdyż duża część przedsiębiorstw wprowadza na rynek produkty w opakowaniach.

W komunikacji kierowanej przez PIPC do Ministerstwa niejednokrotnie wskazywano, jak istotne jest wprowadzenie zróżnicowanych stawek opłat w systemie ROP uzależnionych od recyklowalności odpadu (czyli tego, co i do jakiego poziomu może być recyklowalne oraz czy w wyniku procesów recyklingu powstają odpady i w jakim procencie), czy też od jego przydatności do ponownego użycia.

Postulowaliśmy także zmianę modelu finansowania przez producentów/wprowadzających całego systemu zagospodarowania odpadów, polegającego na zapłacie za zrealizowane procesy, a nie za gotowość infrastruktury komunalnej.

Ponadto, realizując zapisy dyrektywy unijnej, niezbędne jest wprowadzenie jednoznacznego podziału opakowań wprowadzanych wraz z produktami na rynek krajowy na opakowania jednostkowe oraz opakowania transportowe. W kolejnym zaś kroku konieczne jest zróżnicowanie stawek opłat dla przedsiębiorców w zależności od faktycznych kosztów zbierania, transportu i przetwarzania obu tych grup opakowań.

Istotne jest również sprecyzowanie w schemacie ROP kwestii związanych z zapewnianiem dostępności do recyklatu dla producentów i powiązanie konkretnych strumieni przekazywanych do recyklingu z konkretnymi interesariuszami.

Niestety, mimo upływającego czasu, z uwagi na brak jasnych propozycji i szczegółów ze strony Ministerstwa dotyczącego ROP oraz brak możliwości realnego udziału zainteresowanych stron w opracowywaniu projektu, obecnie prowadzone prace budzą szereg obaw z punktu widzenia przedstawicieli sektora przemysłu chemicznego. Decydenci tworząc prawo, opracowując nowe regulacje, zwłaszcza w tak kluczowych obszarach, winni w jak najszerszym stopniu konsultować je z producentami, których dotkną one bezpośrednio. Tylko aktywny udział przedstawicieli sektora pozwoli na wypracowanie odpowiednich rozwiązań, które są ważne nie tylko z ekonomicznego punktu widzenia przedsiębiorstw, lecz także z perspektywy wszystkich konsumentów i przyszłych pokoleń. Polska Izba Przemysłu Chemicznego apeluje do Ministerstwa o jak najszybsze przedstawienie szczegółów projektu, a następnie o realne uwzględnienie uwag i postulatów branży, tak aby dialog i współpraca miały rzeczywiście miejsce.

Obecne punktowe podejście może skutkować niezrealizowaniem celów środowiskowych, nałożeniem na Polskę kar z tym związanych oraz dodatkowo odpowiednim zwiększeniem podatku od niepoddanych recyklingowi opakowań z tworzyw sztucznych, za co wszyscy jako społeczeństwo poniesiemy dodatkowe koszty. Należy zatem tak skonstruować system Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, aby zawierał odpowiednie mechanizmy skutecznie umożliwiające poprawę gospodarki odpadami w naszym kraju i realizację celów GOZ.

Niezwykle istotne jest, aby dostosowując polskie prawo związane z gospodarką odpadami do regulacji unijnych, przyjąć rozwiązania bazujące na istniejących najlepszych praktykach, wypracowane wspólnie z przemysłem, które posłużą rozwojowi recyklingu oraz wdrażaniu założeń Europejskiego Zielonego Ładu w Polsce.

Poniżej treść dokumentu

Apel międzybranżowy ROP

Pod dokumentem podpisały się następujące instytucje:

Polska Izba Przemysłu Chemicznego

Konfederacja Lewiatan

PlasticsEurope Polska

Związek Pracodawców Przemysłu Opakowań i Produktów w Opakowaniach Eko-Pak

Polskie Stowarzyszenie Przemysłu Kosmetycznego i Detergentowego

Związek Przedsiębiorców i Pracodawców

Polski Związek Przetwórców Tworzyw Sztucznych

Związek Polskich Przetwórców Mleka

Rekopol Organizacja Odzysku Opakowań S.A.