Cyfrowa i bezpieczna chemia – pierwsza edycja formatu „Workshops&Networking PIPC” za nami

W dobie wszechobecnej transformacji kluczowe miejsce zajmuje przemysł chemiczny, który ze względu na swoje ogromne znaczenie dla gospodarki, dotykany jest przez wiele wyzwań. Wśród nich można wskazać zmienność regulacyjną, potrzebę finansowania, zapewnienie odpowiednich kadr, dostępność do technologii czy infrastruktury. To właśnie wokół zagadnienia transformacji i towarzyszących jej wyzwań odbywało się wydarzenie Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego „Workshops&Networking PIPC: Cyfrowa i bezpieczna – transformacja przemysłu chemicznego”, które odbyło się 20-21 września 2023 r. w Hotelu Novotel w Katowicach. Tym razem nie była to tradycyjna konferencja, ale platforma wymiany wiedzy w formule warsztatów, pokazów, otwartych dyskusji, zwiększonego czasu na networking, zwieńczona dyskusjami moderowanymi w formule round-table.

Największe wyzwania w transformacji przemysłu chemicznego? Regulacje i dostępność technologii

Wydarzenie rozpoczęło się od wspólnej dyskusji moderowanej przez Marcina Przygudzkiego, Koordynatora Pionu Projektów i Komunikacji, Senior Eksperta, Polska Izba Przemysłu Chemicznego, w której uczestniczyły ekspertki Agnieszka Majchrzak, Kierownik Biura Bezpieczeństwa Procesowego, ORLEN oraz Barbara Makowska, Health&Safety Manager, CIECH, a także wszyscy uczestnicy spotkania, którzy mieli okazję odpowiadać na te same pytania w ankiecie „na żywo”. Agnieszka Majchrzak z Grupy ORLEN podkreśliła, że jednym z głównych wyzwań jest połączenie nowoczesnych technologii z obowiązującymi regulacjami bezpieczeństwa, jak np. Dyrektywa SEVESO III, podczas gdy Barbara Makowska z Grupy CIECH wskazała, że w całym procesie transformacji nie można zapominać o człowieku, jego roli i konieczności ciągłego szkolenia personelu w zakresie nowych technologii. Z kolei ankietowani dostrzegli, że największe wyzwanie stanowią dwa elementy – regulacje oraz dostęp do technologii. W kolejnej części dyskusji ekspertki podzieliły się szeregiem aktywności, które wdrażają reprezentowane przez nie przedsiębiorstwa, aby sprostać wymaganiom transformacji, która jest wieloaspektowa – zielona, energetyczna, cyfrowa, a jednocześnie powinna być bezpieczna i niewpływająca na konkurencyjność rynkową. W odpowiedzi na zadane pytanie „Co może pomóc przemysłowi w transformacji?” wiele osób wskazało cyfryzację, digitalizację czy wykorzystanie sztucznej inteligencji. Oznacza to, że przedstawiciele branży chemicznej są świadomi, że droga transformacji wiedzie przez wdrażanie rozwiązań przemysłu 4.0. Drugim ciekawym aspektem, na który zwróciły uwagę zarówno prelegentki, jak i biorący udział w ankiecie goście, było odpowiednie zarządzanie w przedsiębiorstwach i umiejętności miękkie – co kryło się pod takimi hasłami jak: świadomość, elastyczność, komunikacja, zrozumienie problemów, społeczna świadomość i zmiana mentalności. Dyskusja wyraźnie pokazała, że cała branża jest świadoma konieczności adaptacji do zmieniających się warunków, lecz aby to zrobić skutecznie, firmy muszą równie mocno skupić się na ludziach, jak i na technologii. Ostatecznie to połączenie wiedzy, technologii i ludzkich kompetencji będzie decydować o konkurencyjności i sukcesie przemysłu chemicznego w przyszłości.

Cyfrowa i bezpieczna chemia „idą pod rękę”

Kolejną część wydarzenia stanowiły warsztaty, które odbywały się w równoległych sesjach. Jeden blok poświęcony został zagadnieniom realizowanym w ramach Programu Bezpieczna Chemia, drugi poświęcony został Projektowi Chemia 4.0. Autorami obydwu inicjatyw jest Polska Izba Przemysłu Chemicznego, która projekt o bezpieczeństwie zapoczątkowała w latach 2013-2014, zaś zagadnieniem przemysłu 4.0 zajmuje się już od dawna, a w ramach projektu – od 2018 r. Coraz częściej jednak w wyzwaniach dotyczących zapewnienia bezpieczeństwa procesowego czy BHP wykorzystuje się możliwości narzędzi cyfrowych. Bezpieczna chemia to także bezpieczna transformacja przemysłu chemicznego, a więc prowadzona w stabilny i zrównoważony sposób, dlatego możliwość wykorzystania digitalizacji widoczna jest również w obszarach, które optymalizują działania przedsiębiorstwa, poprawiają efektywność energetyczną czy monitorują emisyjność. W opublikowanym przez Komisję Europejską dokumencie „Transition pathway for chemical industry” („Ścieżka transformacji przemysłu chemicznego w UE”) wskazano, że przemysł chemiczny, jako czwarty co do wielkości przemysł w Unii Europejskiej, odgrywa kluczową rolę w europejskiej „bliźniaczej” transformacji, czyli zielonej i cyfrowej. Wśród rekomendacji zawartych w przytoczonym dokumencie znalazło się także m.in. wykorzystywanie potencjału narzędzi 4.0 na rzecz realizowania Strategii ds. Zrównoważonych Chemikaliów (CSS), co również jest przedmiotem prac zarówno Komisji Bezpieczeństwa i Techniki PIPC, jak i Programu Bezpieczna Chemia. Można powiedzieć, że ostatnie lata wskazują, że Projekt Chemia 4.0 stał się niejako odpowiedzią na wyzwania omawiane w Programie Bezpieczna Chemia, stąd połączenie obydwu tematów w ramach jednego wydarzenia.

Potęga transformacji cyfrowej a cyberbezpieczeństwo

Warsztaty w ramach Projektu Chemia 4.0 otworzyło spotkanie z firmą ABB, które poświęcone zostało optymalizacji kosztów pracy zakładów przemysłowych przy użyciu zaawansowanego systemu klasy EMS (Energy Management System). Sesja miała na celu pogłębienie wiedzy na temat mechanizmów optymalizacyjnych oraz utrzymania ciągłości działania zakładów energochłonnych. Uczestnicy zapoznali się z praktycznymi aspektami tego podejścia, bazującymi na realnych przykładach z różnorodnych problemów – od liniowych po bardziej skomplikowane nieliniowe zagadnienia. Szkolenie podkreślało znaczenie skutecznego monitorowania produkcji oraz utraty energii, podnosząc zdolność do adaptacji do dynamicznie zmieniających się warunków rynkowych. Spotkanie prowadzone było przez Marka Sulewskiego, Area Sales Managera i Marcina Bartosza, System Engineera z ABB Polska, którzy dzielili się wiedzą i doświadczeniem na temat wdrażania EMS w przemyśle chemicznym.

Kolejna sesja zorganizowana została przez Enxoo we współpracy z Salesforce i CIECH Sarzyna. Spotkanie było poświęcone prezentacji case-study dotyczącego wdrożenia nowoczesnych technologii w przedsiębiorstwie chemicznym. Uczestnicy warsztatów mogli zgłębić wiedzę w zakresie najnowszych trendów i innowacyjnych technologii, które kształtują przyszłość branży chemicznej. Kluczowym elementem spotkania była prezentacja dotycząca sposobu, w jaki CIECH Sarzyna usprawniła procesy sprzedaży i obsługi klienta dzięki zaawansowanym narzędziom cyfrowym. Magdalena Forkasiewicz, Product Owner i Salesforce Consultant, Enxoo dzieliła się wiedzą na temat roli technologii w osiągnięciu większej sprawności biznesowej w przemyśle chemicznym. W warsztacie towarzyszyli jej także Krzysztof Rachwalski, Account Executive, Salesforce oraz Elżbieta Żórawska-Gałuszka, Kierownik Aplikacji Digitalowych, CIECH Services.

Inny przykład case-study z wykorzystania technologii 4.0 omówił ekspert od urządzeń ciśnieniowych Urzędu Dozoru Technicznego – Tomasz Klinkosz, Specjalista Risk Based Inspection. Prelegent skupił się na prezentacji technologii cyfrowego bliźniaka (Digital Twin) i jej kluczowych korzyści dla przemysłu. Uczestnicy mieli okazję poznać technologię Digital Twin jako narzędzie służące do zarządzania produktem, utrzymania ciągłości jego działania oraz wsparcia dla inżynierów w analizie całego cyklu życia urządzeń. Przybliżone zostały możliwości technologii w odtwarzaniu rzeczywistych zachowań urządzeń, przewidywaniu ich funkcjonowania oraz monitorowaniu ich aktualnego stanu. Uczestnicy mogli zrozumieć, jak technologia Digital Twin może przyczynić się do optymalizacji procesów konserwacji, zwiększenia niezawodności, ograniczenia kosztów i poprawy bezpieczeństwa. 

Korzystanie z cyfrowych rozwiązań niesie za sobą również ryzyko. W ostatnich latach cyberataki na firmy w Polsce oraz w Europie stały się częstym zjawiskiem, co sprawiło, że kwestie związane z cyberbezpieczeństwem zajęły kluczowe miejsce w strategiach bezpieczeństwa przedsiębiorstw. Jako odpowiedź na rosnące zagrożenia w cyberprzestrzeni, Unia Europejska wprowadziła Dyrektywę NIS2. Ta zaktualizowana regulacja skupia się na ochronie danych przedsiębiorstw działających w obszarze Unii Europejskiej i narzuca bardziej rygorystyczne wymagania dla podmiotów biznesowych. W związku z nowymi regulacjami, kraje członkowskie UE musiały dostosować krajowe przepisy, a firmy poddane zostały presji, by przystosować się do zaostrzonych wymogów w ograniczonym czasie. Aby poruszyć kluczowe wyzwania związane z wdrażaniem Dyrektywy NIS2 oraz skutecznymi strategiami dla przedsiębiorstw został zorganizowany specjalny warsztat. Podczas tej sesji, Emilia Zalewska, ekspert ds. Cyberpolicy oraz Paulina Popow, Młodsza Specjalistka ds. analiz strategicznych z obszaru cyberbezpieczeństwa z Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej (NASK) – Państwowego Instytutu Badawczego, podzieliły się swoją wiedzą, oferując praktyczne porady i wskazówki dla firm dążących do zwiększenia swojego poziomu cyberbezpieczeństwa.

Bezpieczna przyszłość przemysłu chemicznego

Równolegle odbywały się warsztaty i spotkania w ramach Programu Bezpieczna Chemia. Na pierwszy z nich zaprosili eksperci Dräger Polska. Warsztat skupił się na jednym z kluczowych aspektów w bezpieczeństwie przemysłu chemicznego – detekcji gazów. Uczestnicy warsztatu mieli okazję zgłębiać najnowsze osiągnięcia w dziedzinie stacjonarnej detekcji gazów, z naciskiem na cechy zapewniające najwyższe standardy bezpieczeństwa w obszarach chronionych. Ponadto, przedstawione zostało, jak w praktyce wygląda współdziałanie stacjonarnych i mobilnych systemów detekcji gazów. Zasadniczą część warsztatu stanowiło omówienie konfiguracji systemów oraz krytycznych procedur reakcji na wykrycie gazów niebezpiecznych. Całość prowadzona była przez Michała Motykę, Dyrektora Sprzedaży i Marketingu oraz Tomasza Domżalskiego, Lidera Sekcji Systemów Detekcji Gazowej z Dräger Polska.

Zagadnienia związane z detekcją gazów kontynuował przedstawiciel firmy Atest Gaz, Marek Hiero, Dyrektor Działu Sprzedaży. W trakcie warsztatu poświęconego problematyce wycieków gazów niebezpiecznych w zakładach chemicznych, uczestnicy zgłębiali kluczowe aspekty zapobiegania i minimalizacji strat związanych z takimi wyciekami. Poruszano kwestie związane z komunikacją zagrożeń oraz eksploatacją urządzeń w strefach o podwyższonym ryzyku. Uczestnicy mieli okazję dowiedzieć się o historii systemów detekcji gazów, zrozumieć pojęcia takie jak ryzyko, zagrożenie czy LOPC oraz poznać konkretne wymagania stawiane tym systemom. Wspólne refleksje i obserwacje skupiały się na budowie niezawodnych systemów detekcji, które gwarantują minimalizację strat, zwiększają bezpieczeństwo personelu oraz są pewne w działaniu. Jednym z kluczowych pytań poruszanych podczas warsztatu było, czy wykrycie wycieku gazu niebezpiecznego powinno prowadzić do zatrzymania instalacji procesowej, aby uniknąć przestojów i dodatkowych kosztów.

Inne specjalistyczne warsztaty prowadzone były przez Climbex we współpracy z firmą Dekonta z Czech. W tej sesji skupiono się na nowoczesnych rozwiązaniach pro-ekologicznych oraz dekontaminacji substancji PFAS. Uczestnicy mieli okazję zgłębić tematykę koncentratów piany gaśniczej stosowanej przez przemysłową straż pożarną, poznając najnowsze metody zastępowania i dekontaminacji tych substancji. Dodatkowo omówiono innowacyjne techniki badania terenów zanieczyszczonych chemikaliami, w tym zaawansowane metody bezpośredniego wiercenia, wtryskiwania oraz monitorowania zanieczyszczeń w gruncie. Omówiono również biotechnologiczne podejście do oczyszczania powietrza w przemyśle z uwzględnieniem wykorzystania biofiltrów. Na koniec zaprezentowano skuteczne strategie zarządzania kryzysowego oraz innowacyjne rozwiązania opracowane przez Dekonta w sytuacjach awaryjnych. Wiedza była przekazywana przez ekspertów z obu firm: Grzegorza Szymańskiego, International Business Develompent Directora z Climbex oraz Vojtecha Musila, Business Directora z Dekonta.

Duże zainteresowanie wzbudziło spotkanie na temat energetyki jądrowej. W ramach warsztatu „Atom w zakładzie przemysłowym” opowiedziano o możliwościach wprowadzenia technologii HTGR (High Temperature Gas cooled Reactor) oraz jej potencjale w kontekście przemysłu chemicznego. Uczestnicy dowiedzieli się, jak technologia reaktorów wysokotemperaturowych, będąca jednym z innowacyjnych podejść w energetyce jądrowej, może przynieść znaczące korzyści przemysłowi chemicznemu. Kluczowym atutem tej technologii jest zdolność do wytwarzania zarówno energii elektrycznej, jak i ciepła, co ma szczególne zastosowanie w procesach technologicznych przemysłu chemicznego, takich jak produkcja wodoru. Technologia HTGR, ze względu na jej unikalne właściwości bezpieczeństwa, takie jak samoistne ochładzanie w przypadku awarii i użycie gazu helowego do chłodzenia, stała się obiektem intensywnych badań w wielu krajach. W Polsce za badania nad tą technologią odpowiadało Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), którego przedstawiciele podzielili się wiedzą i doświadczeniem na temat potencjału technologii HTGR w kontekście krajowego przemysłu chemicznego.

Spośród wszystkich równoległych spotkań dwa z nich dostępne były dla wszystkich uczestników jednocześnie. Jednym z nich był okrągły stół pt. „Niepewna przyszłość litu. Co czeka produkcję i recykling baterii?” organizowany we współpracy PIPC z BASF Polska oraz Polskim Stowarzyszeniem Paliw Alternatywnych (PSPA). Skupiając się na propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej klasyfikacji soli litu jako substancji reprotoksycznej, omawiane były potencjalne skutki tej decyzji dla przemysłu. Uczestnicy warsztatu zdobyli wiedzę na temat szerokiego spektrum zastosowań litu w różnych sektorach, od energetyki po kosmonautykę. Zwrócono uwagę na znaczenie Polski jako wiodącej siły w europejskim łańcuchu dostaw baterii, podkreślając, że baterie litowo-jonowe stanowiły ponad 2,4% polskiego eksportu w 2022 roku. Spotkanie prowadzili Szymon Domagalski, Radca ds. Regulacji, Pion Rzecznictwa i Legislacji, Polska Izba Przemysłu Chemicznego oraz dr inż. Anna Zalewska, Advocacy Manager, BASF Polska. W wydarzeniu wzięli udział reprezentanci sektora chemicznego, motoryzacyjnego i bateryjnego. Głos w dyskusji zabierali m.in. Jérémy Pinte, Policy Officer – CLP, GHS and Fertilising Products w Komisji Europejskiej, dr Paul Xaver Schuster, Senior Manager Regulatory Affairs, Catalysts Division – ERT, BASF, Maria Majewska, New Mobility Manager, PSPA, Marcin Witaszek, Radca Prawny, Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego.   

Pierwszy dzień agendy premierowego wydarzenia Workshops&Networking PIPC zwieńczyło szkolenie praktyczne w siedzibie Dräger Polska. W ramach warsztatu zostały omówione procedury i dobre praktyki przed rozpoczęciem pracy w przestrzeniach zamkniętych, a w ramach części praktycznej wszyscy chętni, pod okiem doświadczonych ekspertów, mieli możliwość przeprowadzenia ewakuacji osoby poszkodowanej z takiego miejsca, korzystając ze sprzętu ucieczkowego oraz izolującego drogi oddechowe firmy Dräger. Wielu uczestników warsztatu podkreślało, że to właśnie praktyczne ćwiczenia dały im pewność w działaniu oraz przekonanie o nieocenionej wartości profesjonalnego wyposażenia w trudnych i nieprzewidywalnych warunkach pracy.

Gdzie zmierza przemysł chemiczny w erze transformacji?

Podsumowaniem wydarzenia była organizacja platformy do dalszych rozmów w formule moderowanego śniadania biznesowego drugiego dnia spotkania. W round-table uczestniczyło sześciu moderatorów, którzy poruszali różne zagadnienia związane z transformacją przemysłu chemicznego i obecnymi trendami. Tomasz Bukowski (go&biogas) poruszył zagadnienia związane z realizacją założeń transformacyjnych poprzez inwestycje w biogazownie. Paulina Flasińska (Instytut Przemysłu Organicznego Sieci Badawczej Łukasiewicz) skupiła się na zrównoważonych chemikaliach i ich roli w bezpiecznej transformacji przemysłu. Z kolei dr inż. Julian Malaka (Platforma Przemysłu Przyszłości) zastanawiał się nad tym, czy przemysł chemiczny jest odpowiednio przygotowany na zmiany pod kątem kadr – luk kompetencyjnych w obszarze zawodów „cyfrowych” i „zielonych”. Janusz Malesa (Narodowego Centrum Badań Jądrowych) podjął ważny temat energii jądrowej jako potencjalnego rozwiązania dla przemysłu chemicznego w kierunku bardziej zrównoważonej transformacji energetycznej. Sylwia Macura-Targosz (Kancelaria SKS) przybliżyła uczestnikom aspekty prawne związane z transformacją cyfrową przemysłu. Jej analiza skupiła się na tym, jak wygląda stan regulacyjny w obszarze wykorzystywania sztucznej inteligencji oraz jakie wyzwania prawne mogą się pojawić w nadchodzących latach. Kamil Laskowski (WiseEuropa) skierował uwagę na dekarbonizację przemysłu, analizując jej wpływ na konkurencyjność firm. Uczestnicy jego stolika zastanawiali się, czy można zrównoważyć dążenie do redukcji emisji z potrzebą bycia konkurencyjnym na globalnym rynku.

Każdy z moderatorów stolików wnosił unikalną perspektywę na temat przyszłości przemysłu chemicznego, co sprawiło, że dyskusje były żywiołowe i pełne różnorodnych punktów widzenia. Wszyscy uczestnicy śniadania biznesowego opuścili salę z nową wiedzą i inspiracją do dalszych działań w swoich organizacjach.

Zapraszamy na kolejne wydarzenie organizowane przez PIPC, tym razem w tematyce środowiskowo-energetycznej w branży chemicznej – już 21-22 listopada br., w Hotelu Diament w Zabrzu odbędzie się IV edycja TECHCO Forum. Więcej: http://www.techco.pipc.org.pl/.