Kluczowe postulaty PIPC wobec projektu decyzji wykonawczej do dyrektywy SUP

PIPC prezentuje kluczowe postulaty dotyczące projektu decyzji wykonawczej Komisji Europejskiej w sprawie obliczania, weryfikacji i zgłaszania danych dotyczących zawartości tworzyw sztucznych pochodzących z recyklingu w jednorazowych butelkach na napoje z tworzyw sztucznych

Izba z uznaniem przyjęła uwzględnienie recyklingu chemicznego jako technologii komplementarnej wobec recyklingu mechanicznego, podkreślając jednocześnie potrzebę doprecyzowania szeregu zapisów, aby zapewnić skuteczność regulacji. Zapowiedź przyjęcia aktu wykonawczego do dyrektywy SUP (Single-Use Plastics) to krok w stronę oczekiwanej stabilizacji otoczenia regulacyjnego dla recyklingu chemicznego. Jednak dla pełnego wykorzystania potencjału recyklingu chemicznego potrzebne są jasne, neutralne technologicznie i spójne regulacje, które jednocześnie zagwarantują cele środowiskowe i stabilność inwestycyjną.

Recykling chemiczny, który pozwala na uzyskanie surowców o jakości porównywalnej z pierwotnymi, stanowi istotne uzupełnienie tradycyjnych metod recyklingu mechanicznego. Technologia ta odgrywa kluczową rolę w ograniczaniu zużycia surowców pierwotnych, redukcji emisji oraz zmniejszeniu zależności od importowanych surowców. Konieczne jest przyjęcie możliwie elastycznych rozwiązań umożliwiających rozwój technologii recyklingu chemicznego w Unii Europejskiej. Niezbędne jest także uwzględnienie wkładu recyklingu chemicznego w realizację celów UE w zakresie gospodarki obiegu zamkniętego i bezpieczeństwa surowcowego.

Znaczenie recyklingu chemicznego zostało również podkreślone w Planie działania Komisji Europejskiej na rzecz europejskiego przemysłu chemicznego (ang. Chemicals Industry Action Plan), który odnosi się do potrzeby stworzenia jasnych, opartych na naukowych podstawach i neutralnych technologicznie ram dotyczących bilansu masowego w celu uwzględnienia zawartości pochodzącej z recyklingu chemicznego. Takie ramy przyspieszyłyby przejście branży chemicznej w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, a także pozwoliłyby na stworzenie wiodącego rynku dla tego sektora. Priorytet ten znajduje również odzwierciedlenie w Manifeście Polskiej Chemii, przygotowanym przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego, gdzie jednym z kluczowych postulatów w obszarze dotyczącym gospodarki cyrkularnej jest uznanie technologii recyklingu chemicznego jako komplementarnego do recyklingu mechanicznego oraz stworzenie odpowiednich ram regulacyjnych, wprowadzenie ułatwień i uproszczeń w procesie pozyskiwania decyzji. Świadczy to o znaczeniu tej kwestii nie tylko dla samego przemysłu chemicznego, ale także dla całej europejskiej gospodarki.

W związku z tym finalny kształt decyzji wykonawczej do dyrektywy SUP określający metodologię obliczania zawartości recyklatu w procesie recyklingu chemicznego dla jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych jest istotny.

Potrzeba spójnych i przejrzystych regulacji

Metodologia zaproponowana przez Komisję będzie miała bezpośredni wpływ na rentowność projektów inwestycyjnych w sektorze chemicznym, ponieważ określa, jaka ilość zawartości pochodzącej z recyklingu chemicznego może być uwzględniona w produktach.

Chociaż proponowany projekt zawiera pozytywne aspekty, budzi również konkretne obawy. Niektóre przepisy są złożone, niejasne i narażone na zbyt restrykcyjną interpretację. Taka złożoność może prowadzić do rozbieżności w stosowaniu przepisów w poszczególnych państwach członkowskich, co spowoduje fragmentację rynku wewnętrznego. Restrykcyjne interpretacje mogą również osłabić wykorzystanie istniejących aktywów przemysłowych, zniechęcić do inwestycji w nowe moce przerobowe w zakresie recyklingu i ostatecznie ograniczyć konkurencyjność europejskiego przemysłu chemicznego, który już teraz boryka się z bezprecedensową presją zewnętrzną.

Kluczowe uwagi i postulaty PIPC

W odpowiedzi na projekt decyzji wykonawczej PIPC zwróciła uwagę na szereg kwestii wymagających zmian lub doprecyzowania dotyczące takich zagadnień jak:

• Podejście oparte na bilansie masy z wyłączeniem zużycia paliwa (ang. mass balance fuel-use exempt) oraz transfery „kredytów” między instalacjami przemysłowymi

Izba z zadowoleniem przyjmuje uznanie w projekcie decyzji wykonawczej podejścia opartego na bilansie masowym z wyłączeniem zużycia paliwa, które jest zgodne z ramową dyrektywą o odpadach.

Projekt przewiduje jednak jedynie proporcjonalny bilans masy – niedopuszczający przenoszenia przypisanej zawartości materiałów pochodzących z recyklingu („kredytów”) między różnymi produktami czy zakładami produkcyjnymi. Tak restrykcyjne podejście nie pozwoli na elastyczność niezbędną do zaspokojenia popytu rynkowego na produkty o gwarantowanej zawartości materiałów pochodzących z recyklingu oraz do optymalizacji produkcji w sposób efektywny kosztowo. Elastyczne podejście zagwarantowałoby nieproporcjonalne podejście do bilansu masy z wyłączeniem zużycia paliwa. Brak tej elastyczności może zniechęcić do nowych inwestycji, zwiększając koszty dla europejskich konsumentów. Uniemożliwiłaby również stosowanie istniejących systemów optymalizacji w całym portfolio produktów danych podmiotów, ograniczając synergię i utrudniając przejście na surowce pochodzące z recyklingu.

Ograniczenie transferu „kredytów” nie odzwierciedla rzeczywistości operacyjnej zintegrowanych aktywów chemicznych i rafineryjnych, gdzie optymalizacja wielu zakładów ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania konkurencyjności. Zakaz takich transferów może osłabić synergię przemysłową, generować niepotrzebne obciążenia administracyjne i paradoksalnie zwiększyć wpływ na środowisko ze względu na konieczność fizycznego transportu materiałów pośrednich.

PIPC proponuje, aby umożliwić transfery w określonych warunkach np. w ramach tej samej spółki macierzystej lub dla tego samego produktu, lub w obrębie określonej lokalizacji/regionu.

• Definicja „technologii recyklingu” i „chemicznych elementów składowych” (ang. chemical building blocks)

Definicja technologii recyklingu musi obejmować wszystkie technologie, zapewniając podejście neutralne technologicznie. W związku z tym proponowana definicja „technologii recyklingu” nie powinna ograniczać się do przetwarzania tworzyw sztucznych na tworzywa sztuczne, ale powinna również obejmować procesy przekształcania odpadów z tworzyw sztucznych w inne substancje chemiczne i materiały, zgodnie z koncepcją recyklingu określoną w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów.

Również definicja „chemicznych elementów składowych” powinna być zgodna z szerszą koncepcją recyklingu zawartą w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów. Konieczna jest zmiana art. 1 pkt 15 projektu decyzji, tak aby „chemiczne elementy składowe” obejmowały substancje chemiczne, które mogą być przetwarzane na produkty, materiały lub substancje inne niż paliwa, w tym polimery. Zapewniłoby to neutralność technologiczną i stanowiłoby zachętę do opracowywania innowacyjnych technologii recyklingu, wykraczających poza procesy przekształcania polimerów w polimery.

• Wykorzystanie istniejących aktywów i infrastruktury przemysłowej

Restrykcyjne podejście uniemożliwiłoby wykorzystanie istniejących instalacji przemysłowych, w łańcuchu wartości recyklingu chemicznego. Wymusiłoby to niepotrzebnie na przedsiębiorstwach budowę całkowicie nowych aktywów w celu dostosowania się do przepisów, zamiast wykorzystania potencjału istniejącej infrastruktury. Takie powielanie inwestycji byłoby nieefektywne ekonomicznie, opóźniłoby wdrożenie recyklingu chemicznego i osłabiło konkurencyjność Europy w momencie, gdy producenci zewnętrzni już korzystają z przewagi kosztowej. PIPC apeluje o zapewnienie ze strony Komisji Europejskiej, że decyzja wykonawcza będzie wspierała, a nie utrudniała wykorzystanie istniejących aktywów.

• Obciążenia administracyjne i weryfikacyjne

Projekt wprowadza złożone obowiązki sprawozdawcze i weryfikacyjne, w tym ujawnianie informacji dotyczących łańcucha dostaw, które mają charakter poufny z handlowego punktu widzenia. Takie wymogi wykraczają poza to, co jest konieczne do zapewnienia identyfikowalności i stwarzają ryzyko powstania nieproporcjonalnych obciążeń administracyjnych zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw. Poufne informacje handlowe powinny pozostać chronione a weryfikacja powinna być przeprowadzana przez akredytowane strony trzecie.

Weryfikacja powinna zostać zharmonizowana na poziomie UE w oparciu o jednolitą metodologię, która zapewni spójność między państwami członkowskimi, unikając jednocześnie powielania działań i niepotrzebnej złożoności.

• Warunki konkurencji z importem

Projekt nakłada rygorystyczne obowiązki na producentów unijnych, nie gwarantując jednocześnie równoważnych wymagań wobec importowanych tworzyw i recyklatów. Taka konstrukcja może prowadzić do zakłócenia konkurencji i podważenia wiarygodności celów recyklingowych. Przepisy wykonawcze muszą zatem gwarantować, że importowane materiały z deklarowaną zawartością materiałów pochodzących z recyklingu podlegają tym samym normom certyfikacji i weryfikacji, co materiały produkowane w UE.

• Decyzja wykonawcza do dyrektywy SUP jako punkt wyjścia do oceny przepisów dotyczących zawartości materiałów pochodzących z recyklingu

Metodologia wypracowana w ramach przedmiotowej decyzji wykonawczej do dyrektywy SUP powinna mieć charakter pilotażowy i pozostać ograniczona do butelek jednorazowych. Wnioski z jej wdrażania powinny posłużyć do oceny i ewentualnych zmian w przyszłości, jednak nie powinny być automatycznie przenoszone do innych regulacji, takich jak rozporządzenie w  sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR).