Nowe technologie w monitorowaniu i optymalizacji procesów – wywiad z dr. inż. Tomaszem Olczakiem, ORLEN S.A.

Narzędzia cyfrowe i nowe technologie stają się filarem rozwoju przemysłu chemicznego. Jak ORLEN S.A. wykorzystuje te innowacje w praktyce? Dr inż. Tomasz Olczak, Dyrektor Biura Technologii i Efektywności w ORLEN S.A., w rozmowie z Marcinem Przygudzkim, Dyrektorem Pionu Projektów i Komunikacji w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego, opowiada o roli biura w monitorowaniu instalacji produkcyjnych oraz realizacji projektów efektywnościowych, w tym kluczowych inicjatyw związanych z dekarbonizacją. Wywiad został zrealizowany w ramach Projektu Chemia 4.0, którego Partnerem Strategicznym jest ORLEN S.A.

Marcin Przygudzki: Nasza rozmowa odbywa się w ramach Projektu Chemia 4.0, zatem porozmawiamy o tym, w jaki sposób Biuro Technologii i Efektywności w ORLEN wpływa na transformację cyfrową spółki. Na początek chciałbym zapytać, czym zajmują się Państwo w Biurze Technologii i Efektywności?

Dr inż. Tomasz Olczak: Spektrum działania Biura Technologii i Efektywności jest bardzo szerokie. Z jednej strony stanowimy wsparcie dla obszaru produkcji w zakresie monitorowania, zarówno jakości wsadów, jak i produktów, jak również zajmujemy się monitorowaniem pracy układów katalitycznych, doborem chemikaliów, formulacją paliw, normalizacją związaną z surowcami i produktami. Z punktu widzenia efektywności odpowiadamy za realizację i koordynację wszystkich projektów efektywnościowych, a także optymalizację produkcji, zarówno w naszych aktywach zlokalizowanych w Polsce, jak i za granicą, ze szczególnym ukierunkowaniem na procesy dekarbonizacyjne, jako strategiczny cel firmy.

Marcin Przygudzki: Spotykamy się przy okazji wydarzenia Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego: Workshops&Networking PIPC – Cyfrowa i Bezpieczna Chemia [przyp.red.], podczas którego opowiedział Pan o projekcie monitorowania jakości nafty dla jednostek krakingu parowego. Czy mógłby Pan przybliżyć szczegóły tego projektu, jego genezę i podstawowe cele?

Dr inż. Tomasz Olczak: Ten projekt był jednym z pierwszych naszych małych projektów, które realizowaliśmy w obszarze technologii „własnymi siłami”. Był on nakierowany na poprawę komunikacji danych i na szybszy dostęp do nich. Dzięki narzędziu, które opracowaliśmy docelowo w jednym miejscu mamy dostęp zarówno do danych związanych z procesem produkcyjnym, obsługą laboratoryjną oraz z całym procesem harmonogramowania, czyli przepływem poszczególnych strumieni. W tym przypadku mówimy o instalacji olefin zlokalizowanym w zakładzie w Płocku. Chcieliśmy stworzyć narzędzie, które ułatwi nam obserwację danych z poszczególnych strumieni kierowanych na co dzień do tej instalacji – w jednym miejscu. 

Marcin Przygudzki: Wspomniał Pan, że cały projekt został zrealizowany non-capex, czyli bez dodatkowych nakładów kapitałowych. Jak udało się osiągnąć takie wyniki, wykorzystując wewnętrzne zasoby firmy?

Dr inż. Tomasz Olczak: Od dłuższego czasu posługiwaliśmy się narzędziem Pi Vision, które jest powszechnie stosowane w przemyśle. Analizując możliwości tego narzędzia, doszliśmy do wniosku, że mogłoby ono posłużyć, jako integrator danych. Osoby, które się u nas tym zajmują to młodzi pasjonaci, których dociekliwość i umiejętności sprawiły, że okazało się, iż dzięki tym narzędziom możemy poprawić wiele elementów we własnym zakresie.

Marcin Przygudzki: Jakie były największe wyzwania podczas implementacji tego projektu i w jaki sposób je Państwo pokonaliście?

Dr inż. Tomasz Olczak: Największym wyzwaniem był sam początek projektu, z uwagi na to, że do stworzenia takiego narzędzia, w takim układzie, podeszliśmy pierwszy raz. Logiczne ułożenie całości podejścia, czyli naszkicowanie tego, co i z jakich informacji chcemy, to był ten pierwszy, najbardziej istotny element, który wpłynął na to, co uzyskaliśmy na końcu. Dzięki dobrej współpracy zarówno technologów, jak i wsparcia ze strony kolegów z obszaru IT, udało się to dosyć dobrze poukładać –  potem sukcesywnie krok po kroku – realizować kolejne elementy.

Marcin Przygudzki:  Jakie korzyści długoterminowe bądź krótkoterminowe przynoszą tego typu projekty?

Dr inż. Tomasz Olczak: Przede wszystkim poprawiamy, zarówno jakość danych, jak i szybkość dostępu do nich. Dla bieżącej obsługi instalacji, a także dla technologów i inżynierów wiąże się to z ułatwieniem przeglądu funkcjonowania danej instalacji. Nie musimy posługiwać się trzema odrębnymi systemami, aby pozyskać tę informację, a wszystko mamy w jednym miejscu. Korzyści, które dostrzegamy w naszej codziennej pracy, to możliwość śledzenia i wyciągania korelacji między jednymi zmiennymi a drugimi, na bieżąco. Długofalowo to narzędzie jest dla nas szczególnie pomocne w przypadku dywersyfikacji ropy. Z uwagi na to, że ropy mają odmienne właściwości, to strumienie, które kierowane są do poszczególnych instalacji, również będą odmienne. Zbudowanie takiego narzędzia, które pozwoliło nam monitorować te parametry i wyciągać wnioski, dotyczące tego, które zmienne mogły wpływać na zmianę funkcjonowania instalacji np. w zakresie jakości, wpływa na to, że jesteśmy w stanie zidentyfikować, jakie gatunki ropy mają lepszy, bądź gorszy wpływ na funkcjonowanie i wydajność instalacji.

Marcin Przygudzki: Na koniec chciałbym zapytać, jakie przyszłe kierunki rozwoju w ORLEN są obecnie rozważane w kontekście poprawy efektywności procesu?

Dr inż. Tomasz Olczak:  Kontynuujemy rozwój narzędzi cyfrowych, który jest jednym z elementów realizowanych w firmie na dużą skalę, ze wsparciem zarówno naszego działu IT, jak i podmiotów zewnętrznych. Takie narzędzia są budowane m.in. celem predykcji pracy instalacji oraz układów katalitycznych. Jeżeli jednak mówimy o efektywności funkcjonowania zakładów, to największym wyzwaniem, powiązanym z realizacją strategii, jest realizacja projektów efektywnościowych ukierunkowanych na ograniczenie energochłonności procesów oraz obniżenie strat i konsumpcji surowców. Najważniejszym elementem wynikającym z wielu uregulowań rynkowych jest też dekarbonizacja. To są projekty, które w dużej mierze wpływają nam na nasze procesy i działania, i do których realizacji jesteśmy zobligowani w najbliższym czasie.