Przyszłość branży chemicznej w obliczu ETS2 – inwestycje a koszty

25 października 2024 r. odbyła się konferencja LIFE VIIEW 2025 pt. “Rozwój systemu EU ETS w kontekście realizacji celu neutralności klimatycznej do 2050 r. z perspektywy nowej KE i Polskiej Prezydencji”. Wydarzenie zorganizowane zostało przez Centrum Analiz Klimatyczno-Energetycznych. W spotkaniu uczestniczyli eksperci zajmujący się obszarem polityki klimatycznej oraz EU ETS, a także przedstawiciele administracji unijnej oraz sektora publicznego i prywatnego. Dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, wziął udział w panelu dyskusyjnym „Wyzwania polityki klimatyczno-energetycznej i możliwy rozwój EU ETS dla nowej Komisji i Polskiej Prezydencji”.

W ramach rewizji Europejskiego Systemu Handlu Emisjami (EU ETS) w 2023 r. utworzono nowy system handlu emisjami o nazwie ETS2. Obejmie on emisje CO₂ ze spalania paliw w budynkach, transporcie drogowym i dodatkowych sektorach (głównie małym przemyśle nieobjętym istniejącym wcześniej EU ETS). ETS2 będzie uzupełniał inne polityki Europejskiego Zielonego Ładu w sektorach objętych rozporządzeniem, pomagając państwom członkowskim w osiągnięciu celów redukcji emisji zgodnie z rozporządzeniem w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (ESR). Jak dotąd redukcje emisji w tych sektorach były niewystarczające, aby Unia Europejska mogła osiągnąć cele związane z neutralnością klimatyczną zaplanowane na rok 2050. ETS2 stanie się w pełni operacyjny w 2027 r.

Koniec darmowych uprawnień do emisji CO₂

Zapytany o wpływ rozszerzenia zakresu EU ETS na inne sektory oraz środki wsparcia konieczne do utrzymania konkurencyjności, dr inż. Tomasz Zieliński, Prezes Zarządu Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego, podkreślił, że EU ETS jest wyzwaniem dla energochłonnych branż – w tym chemii – w całej Europie ze względu na bezpośredni wpływ na koszty energii oraz konkurencyjność.

Do tej pory część uprawnień do emisji CO₂ w ramach unijnego systemu handlu emisjami EU ETS była darmowa. Korzystał z nich m.in. sektor przemysłowy, dla którego ograniczenie emisji jest wyzwaniem. Jednakże, zgodnie z głosowaniem Parlamentu Europejskiego darmowe uprawnienia do emisji mają zacząć znikać z rynku już od 2026 r.

Prezes Zieliński zwrócił uwagę, że każda zmiana darmowych uprawnień do emisji CO₂ lub całkowita ich eliminacja oznacza wyższe koszty energii, co przekłada się na wyższe koszty produkcji i prowadzenia wszelkich procesów w przedsiębiorstwach przemysłowych. Ekspert powiedział, że dekarbonizacja, z jednej strony zmniejsza przyszłe koszty emisji CO₂, a jednocześnie wymaga od firm większych nakładów inwestycyjnych. Jako rozwiązanie dla odbudowania konkurencyjności sektora przemysłowego, Prezes Zieliński zaproponował opóźnienie wycofywania darmowych uprawnień emisji CO₂ z rynku. Zwrócił także uwagę na możliwości zmian w CBAM (m.in. dotyczących grup produktowych), który również jest istotnym czynnikiem wpływającym na konkurencyjność sektora chemicznego. Ma on być wprowadzany stopniowo w latach 2026–2034, gdy bezpłatne uprawnienia do emisji w ETS będą wycofywane. Jego celem jest pomoc firmom w inwestowaniu w procesy dekarbonizacyjne, a także  zatrzymanie wpływu produktów spoza Unii Europejskiej, które nie ponoszą żadnych kosztów dekarbonizacji.

Podczas panelu dyskusyjnego dr inż. Tomasz Zieliński omówił także kwestie związane z odnawialnymi źródłami energii. Podkreślił, że z jednej strony konieczne jest inwestowanie w nową infrastrukturę energetyczną, jak i instalacja odnawialnych źródeł energii, i zazielenienie procesów, natomiast to przekłada się na kolejne koszty. Rozwiązań dla tych wyzwań można wypatrywać w nowym Czystym Ładzie Przemysłowym, a także Ustawie o Gospodarce o Obiegu Zamkniętym i Nowym Pakiecie dla Chemii, które Ursula von der Leyen zapowiedziała na początek 2025 r.

Transformacja energetyczna na V TECHCO Forum

Zagadnienia dotyczące wyzwań w obszarze transformacji energetycznej, w tym kluczowe regulacje jak RED III, EU ETS czy CBAM będą podejmowane na najbliższej konferencji Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego – V TECHCO Forum. W ramach bloku poświęconego tym zagadnieniom poruszona zostanie również rola technologii cyfrowych w optymalizacji zużycia energii oraz zwiększaniu efektywności operacyjnej w przemyśle chemicznym. Wydarzenie odbędzie się 27-28 listopada 2024 r. w Hotelu Novotel w Katowicach.

Szczegóły dotyczące wydarzenia wraz z agendą znajdują się na stronie: https://techco.pipc.org.pl/.