Zmiany w Dyrektywie IED i ich znaczenie dla Polskiej Chemii

Dyrektywa IED jest kluczowym aktem prawnym regulującym zagadnienia związane z zanie­czyszczeniami, mającym na celu poprawę ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska poprzez ograniczenie emisji szkodliwych substancji z dużych instalacji przemysłowych. Przepisy te obejmują również gospodarstwa zajmujące się intensywnym chowem zwierząt, takich jak świnie i drób. Instalacje objęte dyrektywą muszą uzyskać zezwolenie wydawane przez pań­stwo członkowskie, które bierze pod uwagę pełen wpływ na środowisko – w tym emisje do powietrza, wód i gruntów, gospodarkę odpadami, zużycie surowców, efektywność energe­tyczną, poziom hałasu, zapobieganie wypadkom oraz rekultywację terenów. Warunki tego ze­zwolenia, włącznie z dopuszczalnymi poziomami emisji, powinny być oparte na najlepszych dostępnych technikach (BAT).

Dyrektywa IED została wdrożona do polskiego porządku prawnego poprzez nowelizację Ustawy Pra­wo Ochrony Środowiska (POŚ), która weszła w życie 5 września 2014 r. Nowelizacja wprowadziła po­jęcie granicznych wielkości emisyjnych, związanych z BAT, oraz szereg regulacji dotyczących dużych obiektów energetycznego spalania (LCP), m.in. nowe standardy emisyjne. Wprowadzono również zmiany w procedurze wydawania pozwoleń zintegrowanych, w tym obowiązek sporządzania rapor­tów początkowych i końcowych oraz uregulowano kwestie odpowiedzialności za zanieczyszczenie po­wierzchni ziemi.

Prace nad Dyrektywą Nowelizacyjną oraz Cele Europejskiego Zielonego Ładu

W 2019 r. Komisja Europejska rozpoczęła prace nad Strategią Europejskiego Zielonego Ładu, które zbiegły się z przeglądem skuteczności Dyrektywy IED. W podsumowaniu stwierdzono, że Dyrektywa IED przyczyniła się do realizacji wielu celów, ale wymagała dalszych udoskonaleń w kilku obszarach, takich jak:

• rozszerzenie zakresu zastosowania Dyrektywy IED o kolejne sektory,
• stwarzanie warunków do rozwijania gospodarki o obiegu zamkniętym i efektywnego wykorzystania zasobów oraz energii,
• usprawnienie procesu przygotowania i aktualizacji BREF oraz konkluzji BAT,
• dążenie do obniżenia emisji zanieczyszczeń przemysłowych do wód,
• przyczynienie się do redukcji emisji gazów cieplarnianych,
• skuteczniejsze wsparcie w zakresie rozwijania nowych technik,
• zwiększenie dostępu opinii publicznej do informacji o procesach i danych związanych z emisjami przemysłowymi,
• lepsze wykorzystanie narzędzie informatycznych i telekomunikacyjnych.

Kierując się wnioskami płynącymi z przeglądu Dyrektywy IED i celami wyznaczonymi przez Europejski Zielony Ład, Komisja Europejska opublikowała w dniu 5 kwietnia 2022 r. projekt dyrektywy nowelizują­cej Dyrektywę IED, która została przyjęta w kwietniu 2024 r.

Zarys zmian w Dyrektywie IED

Dyrektywa Nowelizacyjna nie wprowadziła rewolucyjnych zmian w katalogu rodzajów działalności podlegających Dyrektywie IED (wyjątek stanowią instalacje do chowu świń i drobiu). Dla przedsta­wicieli branży chemicznej szczególnie istotne w tym kontekście będą jednak następujące zmiany w katalogu:

• rozszerzenie o pkt 2.7, tj. „wytwarzanie baterii, inne niż wyłącznie montaż, o zdolności produkcyjnej co najmniej 15 000 ton ogniw baterii (katoda, anoda, elektrolit, separator, osłona) rocznie”,
• rozszerzenie reżimu regulacji o emisjach przemysłowych o sektor wydobycia nie energetycznych przemysłowych surowców mineralnych tj. „wydobycie, w tym przetwarzanie na miejscu, takie jak rozdrabnianie, kontrola wielkości, wzbogacanie i uszlachetnianie, następujących rud na skalę przemysłową: bok­syt, chrom, kobalt, miedź, złoto, żelazo, ołów, lit, mangan, nikiel, pallad, pla­tyna, cyna, wolfram i cynk”,
• wprowadzenie do załącznika I Dyrektywy IED pozycji „elektroliza wody do produkcji wodoru, w przypadku gdy zdolność produkcji przekracza 50 ton dziennie”,
• dodanie procesów zgazowania i upłynniania dodano proces pyrolizy,
• dodanie podkategorii „eksploatacja walcowni zimnych o wydajności przekraczającej 10 ton surówki na godzinę” oraz „eksploatacja kuźni z prasami kuźniczymi o sile nacisku przekraczającej 30 meganiutonów na prasę”,
• wyłączenie wodoru powstającego w procesie elektrolizy,
• korekty i uściślenia w produkcji wyrobów ceramicznych przez wypalanie, unieszkodliwianiu i odzysku odpadów, włókiennictwie, przetwarzaniu padłych zwierząt lub produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego,
• wymóg opracowania i wdrożenia systemów zarządza­nia środowiskowego oraz planów transformacji przemysłowej do 1 lipca 2027 r,
• wprowadzenie mechanizmu odstępstwa od obowiązku dostosowania instalacji do nowo opublikowanych konkluzji BAT dla zakładów przechodzących głęboką transformację przemysłową,
• zmiana podejścia do substancji zanieczyszczających – zastąpiono zamknięty katalog załącznika II Dyrektywy IED odniesieniem do przepisów Rozporządzenia REACH,
• wprowadzono nowe pojęcia związane z efektywnością środowiskową, wskazując na konieczność uwzględnienia tych kwestii w pozwoleniach,
• przewidziano możliwość udzielania odstępstw od BAT­-AEL oraz wymogów efektywności środowiskowej, m.in. w sytuacjach kryzysowych lub w wyniku głębokiej transformacji przemysłowej,
• konieczne jest przeprowadzenie konsultacji ze wszystkimi odpowiednimi organami przed wydaniem po­zwolenia.

Państwa członkowskie zobowiąza­ne zostały do transponowania przepisów Dyrektywy do swoich po­rządków prawnych do dnia 1 lipca 2026 r. Nowe obowiązki zaczną obowiązywać prowadzących instalacje oraz organy państw członkowskich w określonych terminach, zgodnie z przepisami przejściowymi.

Raport „Analiza prawna nowelizacji Dyrektywy IED uwzględniająca perspektywę sektora chemicznego oraz skutki, jakie może przynieść ich transpozycja do polskiego porządku prawnego”

Aby pomóc w lepszym zrozumieniu nowych regulacji oraz w przygotowaniach do ich wdrożenia, kancelaria Kozłowski Tomasik Oszczak sp.k. na zlecenie Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego przygotowała raport, który dotyczy wprowadzony zmian w Dyrektywie IED, oraz tego, jak będą wpływać na funkcjonowanie branży chemicznej w Polsce.

Szczegółowe omówienie zagadnień poruszonych w raporcie miało miejsce podczas posiedzenia Komisji Środowiska PIPC, które odbyło się 22 listopada 2024 r. w siedzibie kancelarii Kozłowski Tomasik Oszczak sp.k.

Miłosz Tomasik, Partner, kancelaria Kozłowski Tomasik Oszczak sp.k. podczas V TECHCO Forum wygłosił prezentację, w której omówił najbardziej istotne zmiany w Dyrektywie, z punktu widzenia branży chemicznej oraz terminy wdrożenia i możliwe skutki jej transpozycji do polskiego porządku prawnego. Wideorelacja z wystąpienia znajduje się tutaj.

Pełny raport jest udostępniany wyłącznie do użytku Członków PIPC, a jego dystrybucja trafiła do Członków Komisji i Forów PIPC. Aby pobrać tę oraz inne analizy, należy zgłosić się mailowo zgodnie z wytycznymi dostępnymi na stronie: https://pipc.org.pl/publikacje/analizy-i-opracowania/.