Plany zaostrzenia regulacji dotyczących polimerów D4, D5, D6. Co to oznacza i jak wpłynie na branżę silikonów?

Polimery silikonowe odgrywają kluczową rolę w wielu strategicznych sektorach unijnej gospodarki, mając zasadnicze znaczenie dla osiągania celów związanych z transformacją energetyczną, stabilnym rozwojem gospodarczym oraz zapewnieniem bezpieczeństwa narodowego.

Obecne ograniczenia dotyczące używania „D4” i „D5” w kosmetykach spłukiwanych zostaną rozszerzone o kolejny monomer „D6”, obejmując zakazem wszelkie ich zastosowania (poza pewnymi wyłączeniami) jako samodzielnej substancji, jak i składowej mieszanin. Nowoprojektowane ograniczenie zakłada również dodatkowy zakaz stosowania w/w siloksanów jako rozpuszczalnika do chemicznego czyszczenia tekstyliów, skór i futer. Przewidziano jednak wyłączenie dla szeregu zastosowań przemysłowych, w tym najbardziej kluczowej produkcji polimeru silikonowego. Nowoprojektowane ograniczenie zakłada również dodatkowy zakaz stosowania w/w siloksanów jako rozpuszczalnika do chemicznego czyszczenia tekstyliów, skór i futer. Po rozszerzeniu ograniczenie obejmie swoim zakresem siloksany, które odpowiadają za 98% wszystkich emisji tych substancji do środowiska, pozostawiając jednak możliwość stosowania substancji w szeregu innych kluczowych zastosowań.

Dodatkowo Komisja Europejska wskazuje, aby ograniczenia w UE były wprowadzane globalnie poprzez uwzględnienie półproduktów używanych do produkcji polimerów silikonowych (monomerów D4, D5 i D6) w Konwencji Sztokholmskiej dotyczącej trwałych zanieczyszczeń organicznych (POP).

Taka decyzja może znacząco wpłynąć na produkcję i dostępność polimerów silikonowych, co z kolei może mieć poważne skutki dla społeczeństwa i realizacji celów Europejskiego Zielonego Ładu.
O ile ograniczenia przyjmowane w ramach załącznika XVII rozporządzenia REACH, stanowią precyzyjne narzędzie do kontroli ryzyka, o tyle Konwencja Sztokholmska jest instrumentem prawnym, którego głównym celem jest eliminacja substancji.

Przewidziana w ramach załącznika B Konwencji, możliwość ustanowienia wyłączenia, wymagałaby przewidzenia wszystkich nieodzownych zastosowań. Istnieje więc duże ryzyko, że niektóre zastosowania – lub nawet całe sektory – mogłyby nie zostać objęte wyłączeniem. Dodatkowym ryzykiem, z jakim administracja unijna musiałaby się liczyć, jest fakt, że prowadząc negocjacje na szczeblu globalnym, finalny kształt proponowanych włączeń będzie zależał od wszystkich stron Konwencji Sztokholmskiej.

Przepisy UE dotyczące siloksanów, społeczno-ekonomiczne znaczenie silikonów dla rynku wspólnotowego, a także plany legislacyjne na przyszłość były przedmiotem dyskusji podczas webinaru pt. „Regulacje dotyczące silikonów: czy unijne prawodawstwo staje się globalne?”. Wydarzenie zostało zorganizowane przez Polską Izbę Przemysłu Chemicznego we współpracy z Silicones Europe (i przy wsparciu izb chemicznych z Bułgarii, Węgier, Czech, Słowacji, Rumuni).

– Przemysł silikonowy, który reprezentujemy to obecnie 617 tys. ton wyprodukowanych produktów końcowych, 3,54 mld euro bezpośredniej, rocznej wartości sprzedaży, 8 tys. osób zatrudnionych bezpośrednio w branży silikonowej. Jesteśmy grupą sektorową Cefic, która reprezentuje 7 głównych producentów materiałów silikonowych: CHT, Dow, Elkem, Evonik, Momentive, Shin-Etsu i Wacker – przedstawiła Sindija Armanoviča, Public Affairs Advisor (Sector Groups), Silicones Europe – Cefic.

Propozycja Komisji, mająca na celu klasyfikację tych monomerów jako trwałych zanieczyszczeń organicznych (POPs), ma rozszerzyć zakres ograniczeń poza granice Unii, budząc obawy co do możliwości kontynuacji produkcji i wykorzystania polimerów silikonowych. Takie działanie może mieć poważne konsekwencje dla kluczowych obszarów polskiej i europejskiej gospodarki, w tym dla energetyki odnawialnej i jądrowej, sektora motoryzacyjnego, budownictwa, produkcji półprzewodników, opieki zdrowotnej i obronności.

Silikony dzięki wyjątkowym właściwościom znajdują zastosowanie w wielu krytycznych dla gospodarki obszarach, takich jak powłoki łopat turbin wiatrowych, łączniki ramek paneli fotowoltaicznych, uszczelniacze w elektrowniach jądrowych, a także w bateriach litowo-jonowych, które są kluczowe dla elektromobilności i redukcji emisji CO2 w transporcie. Warto zaznaczyć, że baterie te stanowią ważny element polskiego eksportu, wspierając pozycję kraju w globalnym łańcuchu dostaw samochodów elektrycznych. Ponadto polimery silikonowe są istotne dla produkcji pomp ciepła, wspierając dekarbonizację gospodarki.

– Monomery są budulcem polimerów silikonowych. Większość działań związanych z polimeryzacją i formułowaniem polimerów silikonowych ma miejsce w różnych lokalizacjach – odrębnych od miejsc produkcji monomerów – zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz UE. Bez siloksanów D4, D5 i D6 produkcja silikonów stanie się niemożliwa – podkreślił Walter Strassberger reprezentujący firmę Wacker.

Bez możliwości wykorzystania polimerów silikonowych w tych sektorach, UE może napotkać trudności w realizacji ambitnych celów dotyczących dekarbonizacji, niezależności energetycznej i zwiększenia udziału energii odnawialnej. W obliczu obecnej sytuacji geopolitycznej, gdzie bezpieczeństwo jest kluczowym priorytetem, ograniczenie dostępności silikonów mogłoby także wpłynąć na sektor obronny, w którym są one wykorzystywane do ochrony komponentów elektronicznych w sprzęcie wojskowym.

– Konwencja sztokholmska stanowi znaczące zagrożenie dla niezbędnego wykorzystania polimerów silikonowych w kluczowych zastosowaniach w różnych ważnych branżach przemysłu. Włączenie monomerów silikonowych takich jak D4, D5 i D6 do listy substancji ograniczonych przez Konwencję może mieć daleko idące konsekwencje. Te monomery są kluczowe w produkcji polimerów silikonowych, które posiadają unikalne właściwości, takie jak stabilność termiczna, izolacyjność elektryczna oraz odporność chemiczna, co czyni je niezastąpionymi w różnorodnych sektorach – zauważył Karl Evans z firmy DOW. I dodał: – Wierzymy, że podejście oparte na danych jest kluczowe dla wszystkich regulacji.

Potencjalne ograniczenie lub całkowity zakaz tych substancji w ramach Konwencji sztokholmskiej może zakłócić łańcuch dostaw i innowacje w branżach, w których polimery silikonowe odgrywają kluczową rolę. Na przykład, sektor energetyki odnawialnej polega na polimerach silikonowych do wytwarzania komponentów takich jak łopaty turbin wiatrowych i ramy paneli fotowoltaicznych. Podobnie przemysł motoryzacyjny wykorzystuje je w bateriach pojazdów elektrycznych oraz jako uszczelniacze i kleje, które mogą wytrzymać wysokie temperatury i trudne warunki.

W związku z tym wprowadzenie surowych regulacji dotyczących D4, D5 i D6 mogłoby negatywnie wpłynąć na innowacyjność i rozwój kluczowych sektorów polskiej i europejskiej gospodarki. Aktualnie propozycja Komisji jest w fazie konsultacji wewnętrznych. Nadal nie przygotowano formalnej nominacji, a biorąc pod uwagę presję czasu związaną z terminem zgłoszenia nominacji do 23 kwietnia, aby umożliwić komitetowi naukowemu Konwencji Sztokholmskiej (POPROC) jej ocenę, wydaje się coraz mniej prawdopodobne, że ta nominacja zostanie zaproponowana podczas nadchodzącej Konferencji Stron Konwencji Sztokholmskiej w 2025 r. Formalna nominacja nadal nie została przygotowana, a z uwagi na zbliżający się termin jej ogłoszenia (23 kwietnia 2024 r.), jest coraz mniej prawdopodobne, że zostanie ona zaproponowana podczas wspomnianej Konferencji Stron Konwencji Sztokholmskiej zaplanowanej na 2025 r.

Niemniej jednak, kwestia pozostaje aktualna, a ryzyko regulacyjne wynikające z szerokiej grupy zastosowań jest wysokie.

Kampania Polska Chemia
22 lutego 2024 roku Polska Izba Przemysłu Chemicznego we współpracy z Silicones Europe zorganizowała webinar pt. Regulacje dotyczące silikonów: czy unijne prawodawstwo staje się globalne?
W wydarzeniu udział wzięli: Sindija Armanoviča, przedstawicielka Silicones Europe, grupy sektorowej Europejskiej Rady Przemysłu Chemicznego – Cefic, wraz z członkami Silicones Europe: Karlem Evansem (Dow) i Walterem Strassbergerem (Wacker). Prelegenci zaprezentowali branżę silikonów i jej krajobraz regulacyjny, aby lepiej zrozumieć różne scenariusze obejmujące potencjalne procesy oraz zapewnić praktyczne porady dotyczące tego, w jaki sposób i na jakich etapach najskuteczniejsze byłoby podjęcie dialogu, a także jakie wyzwania mogą czekać branżę i jak się na nie przygotować.

Moderatorem spotkania z ramienia Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego był Szymon Domagalski, Radca ds. regulacji, Pion Rzecznictwa i Legislacji.

Kampania Polska Chemia to autorski projekt Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego i jedyne tego typu przedsięwzięcie promujące tak istotny dla polskiej gospodarki sektor przemysłu. Głównym celem Kampanii Polska Chemia jest umocnienie wizerunku branży jako sektora dbającego o środowisko, promującego innowacyjność, tworzącego miejsca pracy, respektującego zasady zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialnego społecznie.