Workshops&Networking PIPC „Cyfrowa i Bezpieczna Chemia” – podsumowanie II edycji

19-20 września 2024 r. w Hotelu Novotel City West w Krakowie odbyło się wydarzenie Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego Workshops&Networking PIPC „Cyfrowa i Bezpieczna Chemia”, czyli spotkanie, w ramach którego organizowane są warsztaty, pokazy i dedykowane spotkania z ekspertami. Tematyka tegorocznej agendy skupiona była wokół kwestii związanych z bezpieczeństwem procesowym, BHP, transformacją cyfrową i cyberbezpieczeństwem. Nie zabrakło również zagadnień legislacyjnych, dotyczących m.in. Dyrektywy NIS2, ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa czy AI Act.

Bezpieczeństwo w polskich firmach

Wstępem do pierwszego dnia wydarzenia warsztatów stanowiła debata moderowana przez Aleksandrę Sutryk, Główną Specjalistkę ds. Regulacji w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego, w którym uczestniczyli Marcin Ogniewski, Wiceprezes Zarządu PZU Lab, Łukasz Agaciński, Dyrektor w Dziale BHP i Koordynacji Prewencji w GK ORLEN oraz Rafał Sawicki, Koordynator Health & Safety, Qemetica. Marcin Ogniewski jako przedstawiciel firmy ubezpieczeniowej zaznaczył, że bezpieczeństwo jest podstawą współpracy z klientami z branż przemysłowych i powinno być głęboko zakorzenione w świadomości pracowników, podkreślając, że jest to opłacalne dla obu stron. Łukasz Agaciński zwrócił uwagę na liczne projekty ORLEN, w tym szkolenia, wdrażanie nowych technologii takich jak algorytmy AI do monitorowania zachowań pracowników poprzez kamery przemysłowe, co wpłynęło m.in. na zmniejszenie wypadkowości w Spółce. Rafał Sawicki zapowiedział, że Qemetica w niedawno zaprezentowanej strategii skupi się na rozwijaniu świadomości pracowników i wdrażaniu narzędzi cyfrowych oraz AI w celu poprawy zarządzania bezpieczeństwem i raportowania zdarzeń.

Zarządzanie ryzykiem w przemyśle chemicznym

Kolejną część wydarzenia stanowiły warsztaty, które odbywały się w równoległych sesjach. Jeden blok poświęcony został zagadnieniom realizowanym w ramach Programu Bezpieczna Chemia, drugi poświęcony został Projektowi Chemia 4.0. Autorami obydwu inicjatyw jest Polska Izba Przemysłu Chemicznego.

Warsztaty w ramach Bezpiecznej Chemii otworzył pokaz praktyczny rozwiązania SPETOVALVE® firmy SPETECH®. Reprezentujący spółkę, Mateusz Romański oraz Mateusz Prasek, przedstawili, jak innowacyjne rozwiązanie SPETECH® pozwala na zrobienie przeglądu instalacji bez zatrzymywania produkcji.

Następnie odbył się wykład ekspercki poświęcony bezpieczeństwu procesowemu, który poprowadził Phil Diver, Energy Engineering Leader z AIG. Ekspert zwrócił uwagę, że w badaniu zagrożeń i ich potencjalnych skutków ważne jest posiadanie zmotywowanego i doświadczonego zespołu, a jako najczęstszą przyczynę występowania zagrożeń, na podstawie case study, wymienił nieprzestrzeganie procedur i brak kontroli ze strony kierownictwa. Podkreślił też, że PSM pomaga zapewnić, że firma spełnia standardy ESG. Wykład był wstępem do Okrągłego Stołu „Process Safety Management w polskim przemyśle” moderowanego przez Przemysława Kuzakę, Starszego Inżyniera Ryzyka z PZU Lab oraz Aleksandrę Sutryk z PIPC, w którym wzięli udział m.in. Agnieszka Majchrzak (ORLEN), Paweł Dadasiewicz (GIOŚ), Mateusz Konopnicki (Grupa Azoty Polyolefins), Tomasz Klinkosz (UDT) oraz Paweł Janik (CNBOP). Eksperci wskazali, że wdrożenie PSM to złożony i długotrwały proces, wymagający zaangażowania wielu działów firmy oraz wsparcia kierownictwa. Kluczowe jest opracowanie i wdrożenie odpowiednich regulacji. Kultura bezpieczeństwa odgrywa fundamentalną rolę w minimalizowaniu zagrożeń. Zwrócono uwagę na wyzwania związane z utrzymaniem uwagi na bezpieczeństwie oraz trudności w kodyfikacji zasad, zwłaszcza przy zmieniających się władzach. Podkreślono, że przepisy to minimum, a PSM powinien zarządzać szerszym zakresem ryzyka.

Podczas kolejnego warsztatu Marek Hiero, Dyrektor Techniczny ds. Sprzedaży oraz Marek Kaźmierczak, Przedstawiciel ds. Technicznychz Atest Gaz omówili znaczenie systemów detekcji gazów oraz rolę człowieka w kontekście bezpieczeństwa procesowego nowoczesnych instalacji chemicznych.

W części wydarzenia, która odbywała się po przerwie swoje warsztaty przeprowadzili ANWIL, Aon Polska i GRUPA WOLFF. Marek Kubiak, Kierownik Biura Technologii w  ANWIL, przedstawił podstawowe funkcje systemów Advanced Process Control (APC) i Operator Training System (OTS) oraz obszary w Spółce, w których zostały zaimplementowane, a także wnioski z wieloletniej eksploatacji obydwu, w których uwzględniono plusy i minusy implementacji systemów, takie jak redukcja energochłonności i emisyjności procesu oraz rozwinięcie możliwości praktycznego treningu operatorskiego poza DCS.

Z kolei Piotr Rudzki, Edyta Bugalska oraz Paweł Sośnicki z Aon Polska, na podstawie case study ataków sabotażowych w Europie omówili ryzyka związane z cyberprzestępczością, naruszeniem danych oraz terroryzmem i sabotażem, które stanowią realne zagrożenie, m.in. dla organizacji z branży chemicznej, a także tematy zarządzania nim, w tym środki zaradcze, ochronę, transfer oraz likwidację szkód.

Ostatni z warsztatów agendy Bezpiecznej Chemii poprowadzony przez Krzysztofa Szopę z GRUPY WOLFF poruszył tematy minimalnej energii zapłonu, która w przypadku takich gazów i pary cieczy palnych jak wodór, metanol, n-heptan czy aceton wynosi od 0,019 mJ do 1,15 mJ.  Omówione zostały również wymagania formalno-prawne, wynikające m.in. z Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. „w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej”. Uczestnicy zostali również zaproszeni na prezentację samochodu demonstracyjnego, gdzie odbył się pokaz na żywo rozwiązań elektrotechnicznych do stref zagrożenia wybuchem polskiej marki HARDO.

Cyberbezpieczeństwo i nowe technologie w Polskiej Chemii

Równolegle odbywały się warsztaty i prezentacje w ramach agendy Projektu Chemia 4.0. Na pierwszy z nich zaprosili eksperci Dräger Polska. W warsztacie, który poprowadzili Michał Motyka, Head of Safety Division oraz Mateusz Seget, Inżynier Sekcji Wynajmu i Analiz Bezpieczeństwa, skupiono się na wykorzystaniu aplikacji Dräger Gas Detection Connect, z którą łączą się inne urządzenia spółki i pozwalają na monitorowanie potencjalnych zagrożeń w czasie rzeczywistym, przez co ograniczają ryzyko wystąpienia niebezpiecznych sytuacji. Uczestnicy mogli też wziąć udział w pokazie Safety Car, wyposażonego w różnorodne systemy bezpieczeństwa, umożliwiające m.in. detekcję gazu.

Konrad Wardziński, Senior Sales Specialist z ABB Polska przedstawił wyniki badań oraz statystyk związanych z cyberbezpieczeństwem przemysłowym, obszary architektury referencyjnej, które zabezpiecza ABB oraz cel tych działań. Podkreślił, że nie ma sposobu zapewniającego całkowite bezpieczeństwo i należy stosować zróżnicowane warstwy zabezpieczeń informatycznych i organizacyjnych. Najważniejsze w zapewnieniu cyberbezpieczeństwa w organizacji jest budowanie strategii i świadomości wśród pracowników.

Nie zabrakło również tematów legislacyjnych. Szkolenie w zakresie cyberbezpieczeństwa w sektorze chemicznym, nowych obowiązków i wymagań regulacyjnych, w kontekście Dyrektywy NIS2 i ustawy o Krajowym Systemie Cyberbezpieczeństwa (KSC) przeprowadził Piotr Filipowski, Managing Associate w Zespole Nowych Technologii i Cyberbezpieczeństwa z Kancelarii WKB Lawyers. Omówił m.in. obowiązki, które będą musiały spełnić podmioty wchodzące w skład KSC, w tym:

• wdrożenia założonego systemu zarządzania bezpieczeństwem informacji (SZBI), w tym bieżące szacowanie ryzyka incydentów,
• regularne audyty systemu informacyjnego wykorzystywanego do świadczenia usługi.

Kolejna z obecnych w agendzie prawników, Emilia Zalewska-Czajczyńska, Starsza Specjalistka ds. Cyberpolicy z NASK, skupiła się z kolei na omówieniu podziału systemów AI ze względu na ich kategorie ryzyka, a także zakazanych praktykach stosowania AI w zakresie:

• stosowania technik manipulacyjnych, podprogowych lub wprowadzających w błąd oraz wykorzystywania słabości,
• stosowania scoringu społecznego,
• zdalnej identyfikacji biometrycznej w czasie rzeczywistym w przestrzeni publicznej,
• profilowania w celu oceny ryzyka popełnienia przestępstwa,
• tworzenia baz do rozpoznawania twarzy w oparciu o tzw. untargeted scraping z internetu/telewizji przemysłowej, itd.

Kluczowe etapy procesu wdrożenia AI i widzenia maszynowego do poprawy bezpieczeństwa oraz najważniejsze aspekty, które warto rozważyć, aby skutecznie zmniejszyć ryzyko i wzmocnić odporność operacyjną omówił Wojciech Tubek, CEO Surveily AI. Podkreślił, że rozwiązania oparte na widzeniu komputerowym zapewniają całodobowy nadzór nad zagrożeniami, usprawniają raportowanie i pozwalają szybko eliminować niebezpieczne zachowania.

Przedstawiciele ORLEN, dr inż. Tomasz Olczak, Dyrektor Biura Technologii i Efektywności oraz Jakub Fudyma, Kierownik Projektu w Dziale ds. Technologii Chemicznej omówili wyzwania związane z wdrożeniem rozwiązań cyfrowych do monitorowania jakości i ilości nafty w instalacjach olefinowych podczas realizacji projektu non-capex.

Równolegle do dwóch części odbywających się po przerwie, rozpoczął się także Okrągły Stół Branży Chemicznej w sprawie Strategii ds. zrównoważonych chemikaliów (CSS). Szczegółowe podsumowanie dyskusji znajduje się tutaj.

Uczestnicy wydarzenia, na zakończenie warsztatów pierwszego dnia, mieli również możliwość odbycia wizyty studyjnej w Korporacyjnym Centrum Technologicznym ABB. Wycieczka obejmowała odwiedzenie pięciu laboratoriów poświęconych tematyce: automatyki przemysłowej, elektromobilności, materiałom i zrównoważonemu rozwojowi, robotyce i sztucznej inteligencji oraz sensoryce i symulacjom.

O bezpieczeństwie i cyfryzacji przy kawie

Podsumowaniem wydarzenia było śniadanie biznesowe w formule moderowanych rozmów round table zorganizowane drugiego dnia. W dyskusjach uczestniczyło dziesięciu moderatorów. Piotr Filipowski (WKB Lawyers), specjalizujący się w zagadnieniach z zakresu prawa nowych technologii, rozmawiał z uczestnikami o nowych obowiązkach i wymaganiach regulacyjnych dot. cyberbezpieczeństwa. Dr Agnieszka Gajek (CIOP-PIB), ekspertka w obszarze przeciwdziałania poważnym awariom przemysłowym, poprowadziła dyskusję m.in. w obszarze sztucznej inteligencji w przemyśle. O tym, w jakim kierunku zmierzają zakłady chemiczne w zakresie cyfryzacji procesów produkcyjnych w obrębie linii technologicznych rozmawiał z uczestnikami Szczepan Gorbacz, CEO w Amargo®. Daniel Kessler, ekspert ds. cyfryzacji przemysłu 4.0 Krakowskiego Parku Technologicznego i kierownik zespołu w hub4industry rozmawiał nt. metodyki wypracowywania planu transformacji, sposobów identyfikacji potencjałów rozwojowych, systemowego dojścia do planu rozwoju i metod oceny postępów wdrożeń. Tomasz Klinkosz (UDT), ekspert w dziale oceny zgodności poruszył m.in. temat rozwoju technologii cyfrowych w obszarze zarządzania integralnością mechaniczną w zakładach przemysłowych. Przemysław Kuzaka z PZU Lab rozmawiał o zarządzaniu ryzykiem operacyjnym i poprawie poziomu bezpieczeństwa w przemyśle. Tomasz Michalak z IDEAS NCBR prowadził dyskusję nt. zagadnień związanych z bezpieczeństwem i wykorzystaniem uczenia maszynowego w przemyśle. Dyskusje w zakresie usług inżynieryjnych i zaawansowanych uszczelnień technicznych poprowadził Grzegorz Rusak ze SPETECH®. Z kolei Kinga Skrzek (Platforma Przemysłu Przyszłości) rozmawiała o cyfryzacji procesów produkcyjnych w inteligentnych fabrykach przemysłu chemicznego. O możliwościach wsparcia branży chemicznej w kontekście prac B+R i ich rezultatów rozmawiała natomiast dr inż. Anna Tyburska-Staniewska, Ekspertka w Dziale Strategii Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.